Gaukunge og trekkfugl
Aage Storm Borchgrevink har skrive ei grundig historie om Statoil innpakka i dramatisk såpeoperaform.
«Christian Radich» passerer oljeplattforma Ekofisk i Nordsjøen for fulle segl i 1975.
Foto: Per Løchen / NTB scanpix
Litteraturvitaren og forfattaren, av både skjønnlitteratur og sakprosa, Aage Storm Borchgrevink (fødd i 1972, same året som selskapet) har gjeve ut ei historie om Statoil. Boka har fått det noko forvirrande namnet Giganten, forvirrande av di ein kan lura på kva det refererer til: Statoil? Det ville vel vera ei overdriving, samanlikna med andre slike selskap i verda. Og rett nok, heilt på slutten, etter at Borchgrevink har lansert samanslåinga mellom Statoil og oljedivisjonen i Hydro som ein gigant-kandidat (og NB her røper vi noko), vert det klårt at den eigentlege giganten er Oljefondet, som i skrivande stund har ein marknadsverdi på 10.190.150.708.946 norske kroner.
Framand fugl
Ein meir treffande tittel ville vore «Gjøkunge og trekkfugl». For dette er hovudstrukturen i boka: at ein framand fugl (Philips Petroleum) kjem til landet og legg eit egg, og ut av det kjem Statoil, som veks ukontrollert og trugar med å ta makta frå den norske stefaren sin, Stortinget, eigentleg Ap, og endå meir eigentleg dei såkalla Ap-høvdingane Jens Christian Hauge og Finn Lied, for ikkje å snakka om havnåmsmannen Jens Evensen, som skaffa oss Nordsjøen og Barentshavet. Inntil selskapet vert ein vaksen fugl som tek til vengene, om ikkje til vettet, og dreg ut i verda.
Så dette er biografien om denne fuglen? Tja, men uautorisert, og ikkje eit akademisk verk, «men jeg har forsøkt å følge allmenne, historiske fremstillinger i bruken av litteratur og kilder». Prosjektet er difor ulikt «det store forskingsprosjektet på Equinor (…) ved Universitetet i Oslo» som Borchgrevink meiner har band til selskapet. Snarare er det eit (uavhengig) journalistisk prosjekt, om det no er mogeleg å skilja mellom dette og historievitskap. Borchgrevink byggjer på intervju med både opne og anonyme kjelder. Dei opne er identifiserte med namn og dato: meir enn 159 slike. Desse, saman med andre kjelder, viste i ei stor litteraturliste, vert brukte i 792 fotnotar. Her er mykje og grundig arbeid lagt ned som gjev detaljkunnskap i meste laget om styremøte og leiaravgjersler.
Sjangerblanding
Ifølgje smussomslaget er resultatet dessutan: «Storslått, spennende og uhyre velskrevet.» Og sjølvskryt skal ein lytta til? Eg kan i alle fall skriva under på at boka er velskriven. Men spanande? Nei, dei som vil lesa ei slik bok, veit vel korleis det har gått? Og storslegen? Eg veit ikkje, og det har samanheng med kva sjanger denne teksten er. Hamsun meinte innkrevjing av vekslar og økonomiske problem lagar dårleg litteratur: Det gjev oss ikkje innsikt i det indre sjelelivet. Ibsen, derimot, brukte fallittar til nettopp å laga noko storslått av di han forma det inn i klassiske tragediar der storslegne personlegdomar vert knuste av lagnad og eigne feil. Slike som John Gabriel Borkman.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
