Kommunismen er ein einsam ting
Det er historia om den venstreintellektuelle som tragisk og malplassert helt i vår tid som er romanen i Habeas Corpus. Resten av boka framstår som repetisjonsøving.
Kjartan Fløgstad har skrive ei rekkje bøker etter debuten i 1968.
Foto: Julie Pike
Kjartan Fløgstad vert med rette rekna som ein av dei mest sentrale skjønlitterære forfattarane i sin generasjon, med den ruvande Fyr og flamme (1980) som kunstnarleg høgdepunkt. Mellom dei venstreintellektuelle forfattarane som var tonegjevande i det litterære livet i 1970-åra, var han kanskje den som då klårast skilde seg ut med å insistera på det språklege og kunstnarlege, så litteraturen ikkje fall ned til propagandaskrift, slik det var fleire døme på særleg der maoismen var dominerande ideologi.
Men samstundes var Fløgstad nesten i større grad enn maoistane ein forfattar med eit overordna verdsbilete. Eg trur ikkje Fløgstad ser seg sjølv slik, for verdssynet trugar alltid med å undergrava det kunstnarlege. Men likevel vitnar romanane og essaya hans om eit grunnleggjande og medvite syn på korleis verda er sett saman, og særleg om kva tilhøve som rår mellom individ og samfunn, samtid og fortid, litteratur og politikk. Romanane hans er ofte kunstnarens linedans over politikkens avgrunn.
Fløgstad/Solstad
Ofte lukkast denne linedansen, til og med når lina vert strekt så nær den politiske avgrunnen at dansaren berre så vidt stikk opp, som i Grense Jakobselv (2009), som eg melde her i avisa for meir enn eit tiår sidan, nokså kritisk. Fløgstad er ein forteljar med evne til å setja opp imponerande litterære byggverk med fleirtydig språk. Når dette lukkast, held han lesaren fanga, ofte så fast at det vert vondt å oppdaga at tankeinnhaldet i dei kompliserte fiksjonane kan vere forbausande enkelt.
Fløgstad fangar lesaren i nettet til ei innfløkt og kunstferdig form, men synest sjølv å vera fanga i ei eindimensjonal idéverd. Han ser ut til å meina at den europeiske imperialismen og kolonialismen, kristendomen og kunsten, alt det vi knyter til omgrepet «europeisk kultur», viser seg klårast i nazismen, og at denne samanhengen vert tydeleg i korleis dei gamle nazistane frå Hitler-tida overlevde krigsnederlaget.
Trass i dette enkle politiske innhaldet løynt i subtil form er han ein av våre få klassiske intellektuelle; det han seier, tel. Eg høyrer ikkje til blant tilhengarane hans, men går til bøkene hans med interesse. Skal ikkje denne føreseielege idéverda til denne gåverike forfattaren snart tina og fordampa til luft, som Marx seier om livsvilkåra i den moderne verda? For ikkje lenge sidan tok eg kontakt med Fløgstad for å intervjua han om kvar han no står i verda, men Fløgstad takka høfleg nei.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
