CD

J.C. Schmügel, G.P. Telemann:

Friedens­kantate 1763; Hannover siegt

Barockwerk Hamburg; dir.: Ira Hochman. CPO 2024

Verka på Barockwerk Hamburgs nye plate blei til under sjuårskrigen, som rasa i varierande intensitet mellom 1756 og 1763. Striden mellom Preussen og Storbritannia-Hannover på den eine sida, og Det tysk-romerske riket, Austerrike, Frankrike, Russland og Sverige på den andre, er blitt kalla den aller fyrste verdskrigen, for kampane strekte seg frå Canada i vest til Filippinane i aust.

All krig fører propaganda med seg, både i pressa og i kunsten. I denne samanhengen er det me lyt sjå dei to komposisjonane av Georg Philipp Telemann (1681–1767), der det er franskmennene som blir rakka ned på. Verktitlane set stemninga: fyrst einskildarien Arie auf die glücklichen Progressen der alliirten Waffen in Hessen, så oratoriet Hannover siegt, der Franzmann liegt.

Krig

På norsk tyder titlane «Arie om dei lukkelege framgangane til dei allierte våpena i Hessen» og «Hannover sigrar, franskmannen ligg» (kong Georg II av Storbritannia var òg kurfyrste av Hannover). Ikkje uventa er dette martialsk musikk med plenty paukar og trompetar.

Telemann har då òg langt på veg forma melodiane i bassarien som opnar oratoriet (spor 2) som trompetfanfarar, ein fanfaremelodikk der den utmerkte bass-solisten Dominik Wörner utfaldar seg med myndig pondus. Mindre substans er det i røysta til kontratenoren Matthias Dähling i lovsongsarien «Danket dem Herrn» (Pris Herren, spor 4). Han bivrar så mykje på tonen at intonasjonen blir utydeleg og det ikkje er skikkeleg «botn» i klangen.

Den underlege finalesatsen «Senegal und Cap Breton» (spor 8) refererer til to aktuelle hendingar på den globale krigsskodeplassen: I juli og desember 1758 hadde britane teke attende høvesvis Cape Breton utanfor Canada og Gorée utanfor Senegal, to strategisk viktige øyar som hadde vore hærtekne av franskmennene. Den underlege musikkstilen, med tamburinar, pikkolofløyte og ujamne danserytmar, må vel vera Telemanns einaste freistnad innan senegalesisk folkemusikk.

Fred

Men det mest oppsiktvekkjande verket på plata er av mannen Telemann i eit tilrådingsbrev frå 1756 omtala som «den beste læresveinen eg nokon gong har undervist i komposisjon»: Johann Christoph Schmügel (1727–1798), ein gåverik komponist som aldri fekk seg noko prestisjefullt kyrkjemusikarembete av di han ikkje hadde midlar til å betala for kjøp av eit slikt embete, slik skikken var i Nord-Tyskland.

I motsetnad til lærarens krigskomposisjonar er Schmügels verk ein «Friedenskantate» i høve fredsslutninga i 1763. Kunstnarleg er musikken heilt på høgd med Telemanns, med originale instrumentasjonsvriar, solid kontrapunktikk og djerv harmonikk.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.