JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

MusikkMeldingar

Sordinert suveren

I den kongelege sørgjekanteten får Tele­mann fram avglansen av jordisk prakt.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Georg II av Storbritannia, her ved slaget ved Dettingen i 1743, der han som siste britiske suveren sjølv leia soldatane sine i strid.

Georg II av Storbritannia, her ved slaget ved Dettingen i 1743, der han som siste britiske suveren sjølv leia soldatane sine i strid.

Georg II av Storbritannia, her ved slaget ved Dettingen i 1743, der han som siste britiske suveren sjølv leia soldatane sine i strid.

Georg II av Storbritannia, her ved slaget ved Dettingen i 1743, der han som siste britiske suveren sjølv leia soldatane sine i strid.

2770
20241025
2770
20241025

Standard­innspelinga

Georg Philipp Telemann:

Cantatas for the Hanoverian Kings of England

Barockwerk Hamburg; dir.: Ira Hochman. CPO 2021

Orkesteret Barockwerk Hamburg lanserte tidlegare i år eit interessant album med to krigskantatar som Georg Philipp Telemann (1681–1767) skreiv under sjuårskrigen, som rasa mellom 1756 og 1763. Det same ensemblet gav for tre år sidan ut det fyrste albumet sitt med denne tematikken. Det inneheld tre kantatar komponerte til dei såkalla hannoveranske kongane av Storbritannia, Georg II og Georg III, som regjerte i kurfyrstedømmet Hannover i ein personalunion.

Telemann var musikkdirektør i den frie riksbyen Hamburg, ein republikk som i prinsippet var nøytral i konflikten. Men i krigen mot Frankrike støtta hamburgarane i røynda den viktigaste handelspartnaren deira, Storbritannia.

Det var truleg medlemmer av The Company of the Merchant Adventurers som tinga kantatane av Telemann. Dette engelske kjøpmannslauget, som blei stifta på 1400-talet, nytte tollfridom i hamnebyen heilt fram til 1800-talet – litt som hanseatane på «tyskebryggen» i Bergen, altså. Handelskvarteret deira, med byens vakraste gotiske borgarhus, og jamvel Hamburgs domkyrkje, hadde ekstraterritoriell status og var difor ikkje under republikkens lovgjeving.

Sørgjemusikk

Det mest spesielle verket på plata er Lieber König, du bist tot (spor 9–11). Som dei andre kongekantatane er det instrumentert med paukar og trompetar, som jo er militær- og herskarinstrument par excellence. «Problemet» er berre at dette stykket er sørgjemusikk, skrive til kong Georg IIs død i 1760, og då høver jo festlege messinginstrument dårleg.

Telemann løyste problemet med sordin, ein kjegleforma kloss som blir sett i sjallstykket til trompetane og ikkje berre dempar lyden, men også gjer klangen mjuk og tandert nasal. Også paukane er sordinerte, med pledd over skinnet. Verknaden Telemann slik oppnår, er uhyggjeleg. Trompetane verkar som ein avglans av verdsleg prakt på andre sida av grava, og dei tørre paukekvervlane kling stundom som fjernt beinskrangel.

Less is more

Komposisjonen i seg sjølv er vågal av di han er så einfelt. Den truskuldige poesien i opningssatsen «Gode konge, du er død og teken opp i himmelen» er ukunstla tonesett, med ein melodi utan éin uturvande tone, noko bassen Dominik Wörner tydeleggjer i framføringa si.

Strykarparten er òg enkel, med fiolinar som lyftar fram melodien på granne klangsøyler. Dette er Telemann på sitt beste – ein less is more-estetikk som ligg komponistkollegaen J.S. Bach fjernt, og som jamvel G.F. Händel sjeldan makta.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Standard­innspelinga

Georg Philipp Telemann:

Cantatas for the Hanoverian Kings of England

Barockwerk Hamburg; dir.: Ira Hochman. CPO 2021

Orkesteret Barockwerk Hamburg lanserte tidlegare i år eit interessant album med to krigskantatar som Georg Philipp Telemann (1681–1767) skreiv under sjuårskrigen, som rasa mellom 1756 og 1763. Det same ensemblet gav for tre år sidan ut det fyrste albumet sitt med denne tematikken. Det inneheld tre kantatar komponerte til dei såkalla hannoveranske kongane av Storbritannia, Georg II og Georg III, som regjerte i kurfyrstedømmet Hannover i ein personalunion.

Telemann var musikkdirektør i den frie riksbyen Hamburg, ein republikk som i prinsippet var nøytral i konflikten. Men i krigen mot Frankrike støtta hamburgarane i røynda den viktigaste handelspartnaren deira, Storbritannia.

Det var truleg medlemmer av The Company of the Merchant Adventurers som tinga kantatane av Telemann. Dette engelske kjøpmannslauget, som blei stifta på 1400-talet, nytte tollfridom i hamnebyen heilt fram til 1800-talet – litt som hanseatane på «tyskebryggen» i Bergen, altså. Handelskvarteret deira, med byens vakraste gotiske borgarhus, og jamvel Hamburgs domkyrkje, hadde ekstraterritoriell status og var difor ikkje under republikkens lovgjeving.

Sørgjemusikk

Det mest spesielle verket på plata er Lieber König, du bist tot (spor 9–11). Som dei andre kongekantatane er det instrumentert med paukar og trompetar, som jo er militær- og herskarinstrument par excellence. «Problemet» er berre at dette stykket er sørgjemusikk, skrive til kong Georg IIs død i 1760, og då høver jo festlege messinginstrument dårleg.

Telemann løyste problemet med sordin, ein kjegleforma kloss som blir sett i sjallstykket til trompetane og ikkje berre dempar lyden, men også gjer klangen mjuk og tandert nasal. Også paukane er sordinerte, med pledd over skinnet. Verknaden Telemann slik oppnår, er uhyggjeleg. Trompetane verkar som ein avglans av verdsleg prakt på andre sida av grava, og dei tørre paukekvervlane kling stundom som fjernt beinskrangel.

Less is more

Komposisjonen i seg sjølv er vågal av di han er så einfelt. Den truskuldige poesien i opningssatsen «Gode konge, du er død og teken opp i himmelen» er ukunstla tonesett, med ein melodi utan éin uturvande tone, noko bassen Dominik Wörner tydeleggjer i framføringa si.

Strykarparten er òg enkel, med fiolinar som lyftar fram melodien på granne klangsøyler. Dette er Telemann på sitt beste – ein less is more-estetikk som ligg komponistkollegaen J.S. Bach fjernt, og som jamvel G.F. Händel sjeldan makta.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Foto: Ida Lødemel Tvedt

Samfunn

Hjarte for huset

NEW YORK: Valnatta i New York kjendest som eit antiklimaks etter ei veke på reise i det som alt høyrdest ut som Trumps Amerika.

Ida Lødemel Tvedt
Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Foto: Ida Lødemel Tvedt

Samfunn

Hjarte for huset

NEW YORK: Valnatta i New York kjendest som eit antiklimaks etter ei veke på reise i det som alt høyrdest ut som Trumps Amerika.

Ida Lødemel Tvedt
Ruslan Gorovij sender pengane han tener som artist, heim til Kyiv, der vener kjøper vedlass til ukrainarar som treng varme i vinter.

Ruslan Gorovij sender pengane han tener som artist, heim til Kyiv, der vener kjøper vedlass til ukrainarar som treng varme i vinter.

Foto: Ukrainian online sales

KrigSamfunn
Andrej Kurkov

Eit nytt lovframlegg som legg opp til at det skal bli straffbart å selje ulovleg hogd skog, vil ikkje minst råke folk i øydelagde hus.

Teikning: May Linn Clement

KommentarSamfunn
Halvor Tjønn

Tid for realitetsorientering

Valet av Donald Trump til president er ikkje noka tilfeldig ulukke, men ei fylgje av dårleg politisk handverk gjennom lang tid.

 James Rebanks på Lillehammer sist veke.

James Rebanks på Lillehammer sist veke.

Foto: Morten A. Strøksnes

Feature
Morten A. Strøksnes

Ein mann for alle årstider

LILLEHAMMER: Etter å ha skrive to svært populære bøker om landbruk og sauehald hamna James Rebanks i ei krise som førte han til eit dunvær på Helgeland.

Hello Kitty vinkar til tusenvis av tilhengarar under den årlege japanfestivalen i New York 11. mai.

Hello Kitty vinkar til tusenvis av tilhengarar under den årlege japanfestivalen i New York 11. mai.

Foto: Charles Sykes / AP / NTB

Kultur

Katten i pengesekken

Hello Kitty har blitt 50 år. Ho er turistambassadør, og ho har generert milliardar av yen. Sjølv kan ho ikkje uttale seg om kvifor folk kjøper henne.

Marita Liabø
Hello Kitty vinkar til tusenvis av tilhengarar under den årlege japanfestivalen i New York 11. mai.

Hello Kitty vinkar til tusenvis av tilhengarar under den årlege japanfestivalen i New York 11. mai.

Foto: Charles Sykes / AP / NTB

Kultur

Katten i pengesekken

Hello Kitty har blitt 50 år. Ho er turistambassadør, og ho har generert milliardar av yen. Sjølv kan ho ikkje uttale seg om kvifor folk kjøper henne.

Marita Liabø

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis