Renessansefyrsten
Ein ny biografi om Kristian II har fått varm mottaking i Danmark. Han fortener mange lesarar her til lands òg.
Lucas Cranach: «Kristian II», etter 1523. Kongen ber habsburgarordenen Det gylne vlies.
Lytt til artikkelen:
Kristian vart konge av Danmark og Noreg då faren, kong Hans, døydde i 1513. Han arva òg eit krav på den svenske trona og ein moderne krigsflåte som skulle setje makt bak kravet. Både far Hans og bestefar Kristian hadde vorte hylla som kongar av Sverige, men jaga ut etter få år på trona.
Målet for Kristians kongsgjerning var dimed klart frå første dag: Først galdt det å vinne att Sverige og nøytralisere den mektige hansabyen Lübeck, som var Sveriges allierte. Dinest skulle han vengeklippe stormennene, ta kontroll over kyrkja, sentralisere handelen hjå byborgarskapen og makta hjå seg sjølv, skape eit profesjonelt, kongetru embetsverk og erstatte valkongedømet med arverett. Det var eit heilt ut moderne program, og Kristian var ein mann av si tid.
Dyveke
Det diplomatiske grunnarbeidet var solid. Keisarens eigne domarar hadde stadfesta at dei svenske opprørsleiarane var forrædarar og fredlause, og den svenske riksforstandaren Sten Sture var bannlyst av paven. Dessutan vart Kristian gift med habsburgarprinsessa Elisabet, syster til keisar Karl V, og med henne følgde ein lovnad om pengar til krigen som venta. Då han invaderte Sverige i 1517, var landet isolert og underlagt økonomiske sanksjonar, medan Kristian handla på vegner av det internasjonale samfunnet.
Likevel drog krigen i langdrag. Ein grunn var at habsburgarpengane ikkje kom slik dei skulle. Tilhøvet til svigerfamilien vart vanskeleg frå første stund, fordi dei kravde at Kristian skulle kvitte seg med elskarinna Dyveke. Slikt var elles ikkje grunnlag for diplomatiske kriser, og Bisgaard argumenterer for at årsaka var at Dyveke opphavleg var ei vanleg prostituert, og at mora Sigbrit i røynda ikkje var Dyvekes mor, men ei bordellmamma. Mellom anna peiker han på at Dyveke («vesledua») er eit typisk horenamn.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
