Tidleg på 1960-talet var Grant Green ein av dei store gitarstjernene i jazzen, med sine mange innspelingar for plateselskapet Blue Note og med ei omfattande konsertverksemd. I dag er han nok for dei fleste eit litt løynt namn, som kanskje har hamna i skuggen av meir kjende gitaristar som til dømes Wes Montgomery og George Benson frå same epoke.

Eg har lenge visst om Grant Green, omtrent likte lenge som eg har spelt gitar sjølv. Eg har hatt nokre opptak og høyrt små klipp her og der, men har ikkje før dei siste åra byrja å interessera meg for – og verkeleg gå i djupna på – denne særleg elegante musikken frå gullalderen til Blue Note.

Blues- og gospel

Grant Green (1935–1979) kom frå St. Louis og hadde bakgrunn frå blues- og gospeltradisjonen, men vart etter kvart mest inspirert av stilskaparane innan swing og be-bop, Charlie Christian og Charlie Parker. Seint på 1950-talet vart han oppdaga av saksofonisten Lou Donaldson, som introduserte han for platesjefen i Blue Note, Alfred Lion. Lion vart så imponert over gitaristen at han ganske snart gav han platekontrakt. I åra som følgde vart Green ein av dei mest aktive artistane for plateselskapet, både som soloartist og medmusikar på andres innspelingar.

Mot slutten av 1960-talet byrja Green å spela musikk meir i retning av soul og funk, og han gav ut album på andre selskap før han igjen gjekk attende til Blue Note, med det som ofte vert omtalt som forløparen for acid jazz – ei form for soul/funk/hiphop-liknande jazzmusikk som vart mykje spelt på 1990-talet. Fleire av desse innspelingane har i seinare tid vorte sampla og brukte på moderne albumklassikarar av mange kjende DJ-ar og hiphop- og R&B-artistar. Grant Green var aktiv og turnerte heilt fram til han døydde i 1979.

Nyansert gitarspel

Gitarspelet til Green verkar aldri masete, som kan vera tilfelle med ein god del gitaristar. Det er oftast rett på tonen, smått repeterande, med velvalde, syngjande frasar, og sjeldan bruk av noko utprega vibrato, oktavteknikk, bending eller meir enn éin note om gongen. Det siste poenget var Green særs medviten om, han var langt meir inspirert av blåsarar som Charlie Parker og Miles Davis enn av andre gitaristar eller pianistar, og ville ikkje kludra til spelet sitt med mykje akkordar, som metta ljodbiletet meir enn høgst naudsynt. Han hadde stort sett same gitarljod på dei fleste innspelingane, ein halvakustisk orkestergitar i forsterkar, litt fjørklang, mykje mellomtone og ein plekter- og speleteknikk der ein høyrer alle nyansar i kvart einaste anslag.

Formidable musikarar

Det vare spelet hans, med ein god del skeive bokstavar her og der, kjennest for meg ofte som om han balanserar ytst på ein kant når han spelar, og det er nett her spenninga i uttrykket ligg. For musikken var aldri spesielt utfordrande i stil og uttrykk elles. Det var stort sett ganske konservativ be-bop, swing, latin, balladar og funk, med heilt tradisjonelle rytmiske og tonale verkemiddel.

Den klassiske produksjonen med den legendariske lydteknikaren Rudy Van Gelder – kjend frå mange banebrytande innspelingar – bak spakane, og heilt formidable medmusikarar som til dømes Elvin Jones, Larry Young, Yusef Lateef og Joe Henderson, alle solistar med sine eigne milepålar i jazzhistoria, gjer heile den tidlege Blue Note-produksjonen hans til ein fryd å lytta til.

Stein Urheim

Stein Urheim er musikar og fast skribent i Dag og Tid.