Kan utsleppa av klimagassar reduserast?
Det er etter kvart mange avisoppslag som viser at utsleppa av klimagassar ikkje minkar nemnande. Om to veker opnar COP 28 i Dubai. Da vil vi bli minte om dette – igjen.
Det første COP møtet skjedde i 1995 i Berlin. COP møta var ein direkte konsekvens av Rio-konferansen i 1992. Klimautviklinga var berre eitt av tre tema for konferansen. Klimakonvensjonen vart eit av resultata. Den førte til Kyoto-protokollen i 1997, som først vart sett i verk frå 2005. I 2009 fekk vi København-avtalen. Da ein møttest i Paris i 2015 til COP 21, var det lite effekt å spore frå tidlegare avtalar. Tidlegare avtalar hadde som føresetnad at dei industrialiserte landa måtte ta den første store kostnaden. Dette hadde ikkje fungert. Ein starta på nytt og laga Paris-avtalen, som skulle gi juridisk bindande mål for reduksjon av klimagassar.
Rapportane frå forskarane som følgjer med på klimautviklinga, er ikkje munter lesing. Paris-avtalens mål om å halde auken i den globale gjennomsnittstemperaturen godt under 2 graders auke i høve til førindustrielt nivå – og aller helst under 1,5 grader – ser i dag ut til å vere eit umogeleg ønskjemål.
Men kvifor er det slik? Kvifor klarer ikkje dei 196 landa som har signert Paris-avtalen, å følgje opp lovnadane sine?
Eit svar kan vi finne i teorien om kollektiv handling. Om ein skal klare dei måla som er sette i Paris-avtalen, må det samarbeid til både innanfor kvart einskild land og mellom landa som signerte avtalen.
Kollektiv handling i form av samarbeid internt i eit land og mellom ulike land har vore studert i spelteorien og undersøkt i mindre skala enn det vi ser på her. Atmosfæren og verdshava er globale allmenningar i tydinga at dei er ein ressurs der det ikkje finst mynde som kan fastsetje reglar for bruken, overvake om reglane blir følgde, og sanksjonere eventuelle brot. Dei reglane som ein vart einige om i Kyoto-avtalen og sidan i Paris-avtalen, vert kanskje overvakte. Men det finst ikkje noko system for å sanksjonere. Reglane har då liten og langt frå tilstrekkeleg effekt.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
