Ungdomsmeldinga

Roar Ulvestad

Regjeringa har ved kunnskapsministeren lagt fram «Ungdomsmeldinga», ein NOU med vyar og rammer for 5.–10. steg i skulen. Det som har fått mest positiv merksemd der, er at ein tek på alvor dei negative konsekvensane av overdriven skjermbruk, og at ein ønskjer seg sterkare satsing på praktisk-estetiske fag i skulen. I tillegg skal dei utskjelte nasjonale prøvene bli bytte ut med læringsstøttande prøver.

Det er eit grep som har pressa seg fram gjennom mange års motstand mot desse prøvene, sjølv om mange nok er redde for at dei læringsstøttande prøvene berre blir nasjonale prøver med eit nytt namn og eit litt anna bruksområde. Nasjonale prøver har nemleg hatt eit dobbelt føremål, som fagleg indikator og styringsparameter, og no skal visst nok styringsdelen bort.

Tre greie grep, sjølv om det ikkje følger med dei store pengane, om ein til dømes samanliknar med KI-milliarden, der det blir lova 200 millionar i året på KI-forsking kvart av dei fem neste åra. Det er heller ingen tvil om at det vil koste store pengar å utvikle nye læringsstøttande prøver, og vi blir ikkje kvitt dei gamle før dei nye er klare.

Det som er urovekkande, er at dei grepa som er føreslegne, er trygt innanfor det ideologiske regimet vi har hatt i skulen i mange år, der det blir lagt større vekt på kor vi hamnar på internasjonale målingar, enn på alternativet: å sjå kor godt vi lukkast med å realisere dei fordringane som er i dei nasjonale læreplanane.

Som stipendiat Elise Djupedal frå NTNU antydar i innlegg i Utdanningsnytt, legg kanskje denne meldinga mest opp til å mjuke opp vegen til betre Pisa-rangering. Kunnskapsministeren kunne gått for eit breitt syn på skulen sitt oppdrag og tona ned Pisa, men i retorikken hennar vert Pisa framleis framstilt som eit edrueleg mål på skulen sin kvalitet. Norske elevar er framleis brikker i eit politisk spel der partia knivar om å briske seg med den beste skulepolitikken.

Ein kan seie mykje om Gudmund Hernes sine læreplanar (L97), men planane som vart lagde under hans regime, var i det minste tufta på eit heilskapssyn der eit integrert menneske er meiningssøkande, skapande, arbeidande, allmenndanna, samarbeidande og miljømedvite. Homo ludens var han ikkje villig til å inkludere, bortsett frå det er dette ein modell som framleis kunne ha vore gyldig som fundament i ein læreplan.

I lyset av ein slik modell står det fram i grell lyssetjing at vi skal jobbe med skylappar mot at femtenåringar gjer det betre på internasjonale testar av lesing og skriving.

I tillegg til å halde fram med tunellsyn på Pisa er Ungdomsmeldinga òg brukt til å ta brodden av det som kunne blitt ei skikkeleg stortingsmelding på eigne bein. Vi har nemleg hatt eit utval leia av professor Tine Sophie Prøitz ved UiS, som har fullført ein kritisk gjennomgang av alt vi har av nasjonale og internasjonale testar og målingar i skulen (Nasjonalt kvalitetsvurderingssystem, NKVS). Dette er ein mosaikk av målingar som har vakse vilt sidan innføringa av Kunnskapsløftet (KO6), og vi finn testar og målingar i heile løpet frå første klasse til vidaregåande. Den største testiveren er i grunnskulen.

I staden for å vie ei eiga stortingsmelding til NKVS har dette arbeidet enda opp som nokre små komponentar i Ungdomsmeldinga. Det heile har dermed rent ut i sanden, sikkert på grunn av tidsnød.

For å summere opp: Regjeringa tilråder å kutte ut nasjonale prøver, som i utgangspunktet er svært upopulære uansett. Dei vil ha meir satsing på det praktisk-estetiske, og mindre skjermbruk, men utan at det skal koste. Regjeringa har gått for å hauste lågthengande frukt, men å gå i djupna på gjeldande skuleideologi, det gjer dei ikkje ved dette høvet heller.

Framleis er det målbare menneske viktigare enn det integrerte menneske. Ein sløydbenk meir til kvar skule, statsrådens peikefinger mot bruk av nettbrett og nokre få ekstra bøker til skulebiblioteka endrar ikkje på det.

Roar Ulvestad erlærar i vaksenopplæringa.