Sofie May Rånes

sofie@dagogtid.no

– Ifølge ei meiningsmåling gjord av Norstat denne veka hamnar Senterpartiet under sperregrensa med ei oppslutning på 3,8 prosent. I stortingsvalet i 2021 fekk partiet 13,5 prosent. Korleis er det å vere med på denne nedturen?

– Senterpartiet har hatt ei gjennomsnittsmåling dei siste månadene på over 6 prosent. I november var snittet 6,6 prosent. Målinga som viser at me er under sperregrensa, var ei einskildmåling, og eg opplever ikkje det som ein varig trend. Sp hevar seg tradisjonelt i valkamp, og kjem til å gjere eit godt val i 2025.

– Men det er jo eit stort fall frå stortingsvalet same kva.

– Ja. Det er ingen tvil om at det har vore eit fall, og at Sp har gått kraftig ned etter det gode valet i 2021. På same tid er det slik at det kvart fjerde år er store meiningsmålingar. Slik fungerer det i det norske demokratiet. Veljarane seier sitt. Me kan ikkje styre berre ut frå målingane, og me deltar jo ikkje i eit OL i meiningsmålingar. Difor held me fram med å arbeide for det me trur på, og som me meiner er bra for heile landet, ein politikk som utviklar by og bygd i heile Noreg. Me styrer trygt basert på mandatet folket gav oss i 2021. Ikkje éi einaste røyst er avgitt i 2025, men då er folket igjen suverene til å sette saman Stortinget.

– Kvifor trur du Sp har gått så mykje ned på meiningsmålingane?

– Det me ser i heile verda, ikkje berre i Europa, men globalt, er at dei færraste som styrer demokratiske land, blir populære blant veljarane. Slik har det jo eigentleg alltid vore, men no er det slik i aukande grad. Me har styrt eit land i ei utruleg krevjande tid. Denne regjeringa tok over midt i ein pandemi, så kom det ein krig i Ukraina som har påverka alt denne regjeringa har arbeidd med. Me blir også påverka av støyen hos partnaren vår, Arbeidarpartiet.

Foto: Ole Berg-Rusten / NTB

­– Det som Sp først og fremst navigerer etter, er ofte noko så enkelt som sunn fornuft.

Skjalg Fjellheim

– Er det mogleg å snu utviklinga?

– Gjennom å halde fram med å kommunisere ein politikk som handlar om å utjamne geografiske og sosiale forskjellar i Noreg, som jo er det me i Sp arbeider med, så trur me dette skal snu. Me trur det er mogleg å vinne valet, elles hadde me jo berre gitt opp.

– Kva er det som gjer at du trur de kan snu den negative trenden?

– Me må tru på vårt prosjekt og det me meiner er bra for Noreg. Hurdalsplattforma er grunnlaget for denne regjeringa. Og me meiner genuint at dette er god politikk for Noreg. Me har erfaring frå det Noreg som vart styrt i åtte år under Høgre, Venstre og Frp. Eg som er frå Tromsø og Nord-Noreg, veit kva det vil bety å få dei tilbake i regjering. Høgre- og Frp-politikk har alltid vore dårleg for Nord-Noreg og breie lag i Noreg utanfor dei store byane. Dei går laus på nesten alt denne regjeringa føreslår av gode tiltak utanfor Oslo.

– Som kva då?

– Til dømes vil dei legge ned Statens fond i Tromsø, som regjeringa har oppretta. Det er eit strategisk, nasjonalt grep for Noreg i nord. Fondet skal disponere 15 milliardar for å utvikle ulike typar næringsliv i norsk og nordisk næringsliv med utgangspunkt i Nord-Noreg. Det viser Oslo-perspektivet til Høgre. Nokon gonger lurer eg på om dei berre burde byte namn til «Partiet Oslo».

– Sp hadde stor oppslutning i Nord-Noreg i stortingsvalet, men har falle kraftig. Det verkar jo ikkje som dei trur at Sp er redninga for landsdelen?

– Eg snakkar med mange menneske i Nord-Noreg som ikkje tviler på at denne regjeringa med Sp og Ap har ein betre politikk for Nord-Noreg enn det ei borgarleg regjering vil ha, og det den borgarlege regjeringa hadde frå 2013 til 2021, så det kan jo verke naturstridig at veljarane likevel protesterer med å flokke seg rundt Frp og Høgre.

– Kvifor gjer dei det likevel?

– Det er ein underliggande protest og ei misnøye hos veljarane i heile landet. Det er noko me må ta på alvor. Me tener iallfall ingenting på ikkje å snakke høgt om den politiske tilliten i breie lag. Det finst mange menneske som opplever å ikkje bli sett, høyrt og forstått i det norske samfunnet. Det er nokre underliggande strøymingar her som alle parti, uansett om ein styrer Noreg eller ikkje, må ta på alvor. Det ville vore utruleg dumt å avvise at det er eit forventingsgap her som me må utforske.

– Det går særs dårleg med Ap òg på meiningsmålingane. Dreg de kvarandre ned?

– Eg trur at støy rundt regjeringa, støy rundt personar og parti som sit i regjering, sjølvsagt påverkar oppslutninga om begge partia. Støyen bidreg ikkje til å løfte oppslutninga, det trur eg me kan slå fast.

– På landsmøtet til Sp i 2023 meinte du som politisk redaktør i Nordlys at talen til Vedum var så sosialdemokratisk at han like gjerne kunne vore halden av Arbeidarpartiet. No har Sp bevega seg meir mot høgresida med tanke på klima- og innvandringspolitikk. Kvar ligg eigentleg Sp politisk no?

– For meg gir det lite meining å plassere Sp på ein gamaldags akse. Det som Sp først og fremst navigerer etter, er ofte noko så enkelt som sunn fornuft. Det er mykje strategisk innsikt i dei to orda. Skal ein på død og liv bruke høgre–venstre-aksen her, vil eg meir seie at Sp er eit populistisk parti i beste forstand. Populisme er ikkje noko å vere engsteleg for. Det er politikk som legg øyret til bakken og lyttar til folk. Det trur eg er noko av forklaringa på Sp-framgangen i 2015 og fram til 2021. Sp har sidan Syse-regjeringa i 1990 – det var EU-spørsmålet den gongen som gjorde at Sp braut med Høgre – vore eit parti som har halde til i spennet mellom sentrum og venstresida i norsk politikk. Der er eg ganske sikker på at partiet også kjem til å vere så lenge Vedum er leiar.

– Det vil altså ikkje vere aktuelt for Sp å gå inn i ei borgarleg regjering?

– Nei, den politiske avstanden er altfor stor. Frp og Høgre vil ha eit heilt anna Noreg. Deira visjon for landet er totalt i motstrid med det som Sp står for. For å ta eit døme: Høgre lèt som dei er eit byparti, men den strategiske saka eg nemnde om Tromsø med Statens fond, viser at Høgre berre bryr seg om Oslo. Me må utvikle byar, seier dei, men den einaste byen dei vil utvikle, er hovudstaden.

– Likevel, Frp-leiar Sylvi Listhaug og Ola Borten Moe (Sp) skreiv tidlegare i haust eit debattinnlegg saman.

– Om eg skal seie mi personlege meining, er ikkje Listhaug den første eg ville tenkt på å skrive kronikk saman med, men for ein frimodig fritenkar som Ola Borten Moe synest eg det gir meining. Det er hans val. Det er ikkje nødvendigvis retningsgivande for Sp. Det kan vere enkelte saker der Sp og Frp har punkt som rører ved politikken til kvarandre, men i sum er dette to parti som i synet på korleis me utviklar Noreg, står svært langt frå kvarandre.

– Frp gjer det særs godt på meiningsmålingane. Har du gjort deg nokre tankar om kvifor?

– Dersom eg skulle forsøke meg som kommentator, noko eg jo har vore i mange år, kan eg seie at det er nærliggande å tenke at det er eit uttrykk for at veljarane ser etter eit alternativ til Høgre og Ap. Elles trur eg 27 prosent på den siste målinga ikkje er eit realistisk mål for Frp. Men eg trur at dei kjem til å gjere eit godt val. Så skal me i Sp gjere alt i vår makt for at det valet skal bli dårlegast mogleg for dei. For me meiner oppriktig at det Frp står for, er svært, svært dårleg for store delar av Noreg utanfor dei store byane.

– Dag og Tid hadde 29. november på trykk eit føredrag Rune Slagstad heldt for Finansdepartementet. Eit møte du hadde teke initiativ til. Kva synest du om forslaget til Slagstad om eit større venstrepolitisk samarbeid?

– Rune Slagstad er jo ein gigant i norsk samfunnsforsking. Då eg var politisk redaktør i Nordlys i mi tid, gav Slagstad uttrykk for at han likte mine perspektiv og min måte å skrive om norsk politikk på, då blei eg litt starstruck. Når me inviterte han hit, var det nettopp fordi me tenkte det ville vere nyttig for oss å høyre korleis han ser på samfunnsutviklinga, og korleis han vurderer den politiske situasjonen i landet vårt no. Slagstad har til dømes mykje kunnskap om sentrum–periferi-dimensjonen, og Sp er det einaste partiet som har 100 prosent eigarskap til sentrum–periferi i norsk politikk. Eg synest også at det positive synet hans på populisme som reiskap for endring er oppløftande.

– Men er du for eit større venstrepolitisk samarbeid?

– La meg seie det slik. Eg trur me ved inngangen til denne valkampen ser ganske tydelege alternativ. Kva for eit Noreg er det me skal forvalte dei neste åra? Eit Noreg der me utviklar heile landet, tek heile Noreg i bruk, desentraliserer makt og resursar, eller skal me ha ein politikk som samlar meir makt og pengar i hovudstaden? Det er eigentleg det valet me står overfor. I ein slik kontekst er det Rune Slagstad snakkar om, særskilt interessant.

– I forslaget til Slagstad er SV med i samarbeidet – er det aktuelt for Sp?

– Per i dag samarbeider me med Ap i regjering, og me samarbeider godt med SV på Stortinget. Spørsmålet om me skal gå i regjering med SV, er ikkje ei reell problemstilling no.