Då Arne Garborg døydde, hadde han posisjonen som den største diktaren i nynorskleiren, og han hadde fått ei pengegåve på 100.000 kroner frå det (ny)norske folket, som ei slags trøyst for at han ikkje fekk Nobelprisen i litteratur i 1920. Prisen gjekk til Hamsun i staden, med fire røysters overvekt, ifylgje Graborgsenteret.
Og sjølv om han livet ut snakka svært varsamt om eigen innsats, hadde hadde skrive den beste romanen (Fred), den beste diktsamlinga (Haugtussa) og det beste essayet («Hanna Winsnes Kogebog») på 1800-talet. Ibsen skreiv nok betre skodespel, men Læraren var det første store nynorske dramaet, og det blir framleis framført.
Det store hamskiftet
Men kan han lesast i dag? Garborg var avgjort ein dagens og aktualitetens mann. Hans første og siste sjanger var avisartikkelen, som han debuterte med som tenåring og avslutta med nokre veker før han døydde. Bøkene hans står i gårsdagens strid, men kor står dei i dag?
Generelt er tendensen at ein gløymer den kvasse, ja, nesten rabiate debattanten og i staden hugsar han som den aldrande vismannen, i asketiske, grå klede som i dag minner mest om ein Mao-dress. Ein tekst som illustrerer denne problematikken, er det vesle prosadiktet «Um pengar». For pengar kan ein få alt, blir det sagt. Men Garborg protesterer:
«Ein kann kjøpa seg
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
