Avrettar den polske rettsstaten
Lov- og rettferdspartiet kunne knapt hatt eit meir misvisande namn. Rettsstaten i Polen heng i ein tynn tråd.
Warszawa, 11. januar: Ein demonstrant held opp ein kopi av den polske konstitusjonen under ein demonstrasjon mot nye innskrenkingar av sjølvstendet til domstolane. Protestane har ikkje vore sterke nok til å påverke regjeringa.
Foto: Kacper Pempel / Reuters / NTB scanpix
Om ikkje striden om dei polske domstolane hadde vore så alvorleg og implikasjonane så dystre, kunne ein utanforståande ha mora seg over dei burleske detaljane. Det er særs uvanleg at den utøvande makta systematisk undergrev truverdet til den dømmande makta og hengjer ut dommarane i landet som korrupte fyllikar og latsabbar. Men i Polen er det nett dette som skjer.
Dei siste fem åra har den polske regjeringa retta stadig nye åtak mot sjølvstendet til domstolane. Det siste trekket var ei ny lov som gjekk gjennom i parlamentet sist veke og inneber at polske dommarar kan straffast – og til og med misse jobben – om dei kritiserer justispolitikken til regjeringa eller avgjerdene til regjeringslojale dommarar.
«Lov og rettferd»
Kampen mot domstolane blir ført av det nasjonalistiske og sterkt høgreorienterte Lov- og rettferdspartiet (PiS), eit namn som kling meir ironisk for kvar veke som går. PiS vann regjeringsmakta og fekk fleirtal i parlamentet i 2015. Sidan da har ein serie lovendringar stramma det politiske grepet kring domstolane. Og for å skape folkeleg aksept for politikken sin har regjeringa gjort sitt ytste for å svekkje omdømet til dommarstanden. Dei siste åra har polske dommarar blitt systematisk uthengde gjennom skandaleoppslag i nyhendesendingane på statleg fjernsyn. Justisdepartementet har medverka til anonyme hetskampanjar mot dommarar på internett, og langs vegane har eit tusental svære, statsfinansierte plakatar fortalt folk om late dommarar, korrupte dommarar og dommarar som har slåst i fylla – og ein dommar som stal ei pølse.
– Tullprat
Regjeringa og den PiS-lojale presidenten Andrzej Duda hevdar at målet deira er å gjere domstolane meir effektive, dei seier at dei kjempar mot korrupsjon, og dei seier at dei vil reinske ut gammalkommunistar frå dommarstanden. Men ingen av forklaringane held vatn, meiner Dariusz Mazur, som er dommar ved den regionale domstolen i Krakow og leiar i dommarforeininga Themis.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
