Per Anders Todal

peranders@dagogtid.no

Sist veke la fagdirektør Preben Aavitsland ved Folkehelseinstituttet fram argumenta for den norske covid-strategien i eit intervju i Dag og Tid. Den inneber vaksine berre til definerte risikogrupper, medan immuniteten i befolkninga elles skal haldast oppe ved at dei fleste blir smitta av covid-19 igjen og igjen.

Rebecca Cox, professor i medisinsk virologi og leiar for Influensasenteret ved Universitetet i Bergen, er ikkje overtydd om at strategien er rett. Cox er leiar for ei eiga forskargruppe på covid-19 ved UiB, som blant anna har studert seinfølgjer av covid-infeksjon.

– Den norske covid-politikken er at immuniteten skal haldast oppe ved at dei fleste går gjennom nye infeksjonar. Er det klokt, om vi tek omsyn til faren for seinfølgjer?

– Det er eit komplekst spørsmål og ikkje lett å svare sikkert på. Politikken no er å berre leve med viruset. Men om mange får langvarige plager, er det eit argument for eit breiare vaksineprogram enn i dag, seier Cox.

Utviding

I fjor var Cox med på ein studie som synte at overvekt og fedme gav auka risiko for eit alvorleg forløp av covid-19. Med utgangspunkt i dette argumenterte Cox for at folk med overvekt burde få tilbod om vaksine, men FHI vende tommelen ned. I dag er vaksne med såkalla alvorleg fedme, det vil seie kroppsmasseindeks over 35, definert som ei risikogruppe. Cox meiner òg at dei som jobbar i helsesektoren, kunne fått tilbod om påfyll av vaksine.

– I dag får helsepersonell tilbod om årleg influensavaksine, men ikkje covidvaksine. Eg veit ikkje kvifor. Men eg veit om kollegaer som ønskjer seg eit tilbod om vaksine slik at dei sjølv kan ta ei informert avgjerd, seier Cox.

– Alle har jo ein viss immunitet mot koronaviruset no, og covid-19 er ikkje så farleg som det var. Om sjølve sjukdomen er lettare, er det òg mindre risiko for seinfølgjer. Men samstundes veit vi at faren for langvarige plager aukar for kvar infeksjon.

– Er det mogleg å seie kor mykje risikoen for seinfølgjer minkar for kvar runde med covid-19?

– Nei, ikkje enno. Risikoen går noko ned for kvar gong på grunn av aukande immunitet, men likevel inneber kvar nye infeksjon ein risiko. Det finst antivirale middel som Paxlovid, som både kan gje mildare sjukdom og førebyggje seinfølgjer. Men dette er dyrt.

– Vi veit at faren for langvarige plager aukar for kvar infeksjon.

Rebecca Cox, professor i virologi

Kost-nytte

– Når du ser på risikoen for seinfølgjer: Ville det vere klokt å tilby påfyll av covid-vaksine til mykje fleire – til dømes til alle over 30 år kvar haust?

– Eg trur det kunne vere ein god ide. Det er jo ei politisk avgjerd kor mykje ein vil investere i vaksinasjon. Dette krev ei kost-nytte-evaluering. Men vaksine kan truleg førebyggje mange legebesøk og innleggingar på sjukehus. Slike ting har ein høg kostnad, for ikkje å snakke om dei som blir langtidssjukemelde eller uføre. Om folk blir uføre, er det jo snakk om mange millionar tapt for samfunnet. Det kan nok vere klokt å sjå nærare på faren for langvarige følgjer av covid-infeksjon.

– Er det medisinske argument mot å utvide covid-vaksineringa?

– Nei, for dei aller fleste vaksne er det lite biverknader. Om du ser på risikoen for hjartesjukdom etter vaksine, er den svært mykje mindre enn risikoen for hjartesjukdom etter covid-infeksjon. Eg er ingen helseøkonom, men eg vil tru at eit utvida vaksineprogram vil gje samfunnsøkonomisk vinst, seier Cox.

– Private bedrifter tilbyr jo influensavaksine til dei tilsette. Det er bra for dei tilsette og bra for bedrifta, fordi det gjev færre sjukedagar. Same logikk gjeld òg for covid-19. Og vi ser fleire og meir alvorlege seinfølgjer etter covid-infeksjon enn etter influensa.