Kommentar
Austersjømysteriet
Energisamarbeidet mellom Tyskland og Russland i Austersjøen var ein del av avspenningspolitikken mellom aust og vest: Sprenginga av Nord Stream 1 og 2 symboliserer eit nederlag for fredssaka.
Nord Stream 2 har ikkje nett halde det reklamen lovde i november 2021. Kven som sprengde røyra i Austersjøen, er framleis uvisst.
Foto: Stefan Sauer / AP / NTB
Nord Stream 1 og 2 var verdas største undersjøiske gassrøyrleidningar. Dei knytte Russland og Tyskland saman reint fysisk. Røyra gjekk frå den russiske byen Vyborg inst i Finskebukta, forbi Finland og Sverige, dei tre baltiske landa, Polen og Danmark, fram til badebyen Lubmin nordaust i Tyskland.
Anlegget var 1224 kilometer langt, kvart røyr over meteren i diameter, støypt i stål og betong, til saman nær ti millionar tonn i vekt, robust nok til å skulle halda seg uskadd i femti år. Sabotasjen på botnen av Austersjøen 26. september i fjor nytta ei sprengladning på mange hundre kilo og vart registrert som jordskjelv på Richter-skalaen.
Austpolitikken
Bygginga av gassrøyra frå Sibir i Sovjetsamveldet til Vest-Europa og Vest-Tyskland tok til i slutten av 1960-åra som ein lekk i avspenninga mellom aust og vest under den kalde krigen og var ein del av Ostpolitik, den vesttyske kanslaren Willy Brandts omlegging av tilhøvet til dei austlege naboane for å oppnå fred og eit samla Tyskland.
Russarane sikra seg ein stor europeisk marknad for naturgassen sin, og tyskarane fekk dekt energibehovet sitt så billeg at dei kjøpte meir enn dei trong, og selde vidare til andre land. Men like mykje var gasshandelen eit politisk prosjekt som alle amerikanske presidentar frå Kennedy til Trump har kjempa imot.
Etter Sovjetunionens samanbrot i 1991 ynskte Russland å fri gasseksporten frå transitten gjennom Ukraina og Polen, som skapte stadige konfliktar. Bygginga av Nord Stream 1 gjennom Austersjøen vart starta året etter den ukrainske oransjerevolusjonen i 2004, og avtalen om bygging av Nord Stream 2 kom rett etter Maidan-opprøret i 2014. Såleis har Austersjøprosjektet bakgrunn i den kalde krigen og den tyske austpolitikken og pådriv i Russlands trong for å sikra gasseksporten mot den politiske utviklinga i Ukraina.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
