Religionen forsvinn aldri

I år gir Gunnar Skirbekk ut boka Religion i moderne samfunn, som sluttar sirkelen i eit omfattande filosofisk forfattarskap som starta med ungdomsverket Nihilisme? Eit ungt menneskes forsøk på å orientere seg frå 1958, då han var 21 år. Imellom ligg eit sekstitals publikasjonar, fleire på dei store filosofispråka tysk, engelsk og fransk.

Her vil eg drøfte desse to bøkene jamsides, med innspel frå Skirbekk. Korleis har synet på erkjenning og religion endra seg hjå han på desse meir enn seksti åra?

Ordet nihilisme er avleidd av det latinske ordet for «inkje» og er ei filosofisk retning som forkastar eksistensen av objektiv meining og verdi i livet. I pakt med dette starta den unge Gunnar Skirbekk i 1958 med å skildre ei verd i oppløysing: «Alt som før syntes grunnfast og udiskutabelt er på drift, løyst opp eller trampa ned.» Han peikar på korleis både kulturelle tradisjonar og gamle landegrenser smuldrar opp, medan den globale tekniske revolusjonen vender opp ned på livet.

Idet verda går gjennom endringskaos, lyt vi søkje ny grunn å velje og handle ut frå, meinte han. Vi måtte derfor vende oss mot «dei fundamentale, menneskelege problem», og atter tenkje gjennom tilværet og dei menneskelege vilkåra. Nett dette var prosjektet i Nihilisme? for 63 år sidan.

Slutta sirkel

Ikkje uventa har 84-åringen avgrensa pretensjonane til 21-åringen. Men temaet hans er i botn og grunn det same i 2021 som i 1958. Slik tjueåringen i Nihilisme? starta opp med refleksjonar kring «det vondes problem», og straks gjekk i konfrontasjon med kristendomen og gudsomgrepet, går åttiåringen med årets bok rett på den same saka: «Å tale om Gud i lys av det vondes problem» er tittelen på andre kapittel i boka.

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare

Digital tilgang – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.

E-postadressa di

Eg godtek vilkåra

Eller kjøp eit anna abonnement

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare