Trollkvinna og dei gode hjelparane

Desse utsegnene er metaforiske og opnar dermed for tolking. Det er difor viktig å vita kva for ein samanheng dei fyrst fall i, og korleis Listhaug sjølv forklarte dei. Det kan òg vera nyttig å sjå på opphavet til omgrepa.

Omgrepet «godhetstyranni» vart innført av historikaren Terje Tvedt i boka Utviklingshjelp, utenrikspolitikk og makt frå 2003. Det skildrar ein tenkjemåte som ut­øver undertrykking gjennom makta til å definera kva som er det gode og moralsk rette i politikken. «Godhetstyranni» inneber altså ikkje nokon kritikk av den gode viljen til menneska, det faktisk gode eller nestekjærleik som ideal. Det skildrar ein kulturell situasjon der den offentlege samtalen vert dominert av dei som har tilkjempa seg eit monopol på å vita kva som er «den gode handling», ofte på eit vis som forenklar ei kompleks verd til enkle førestellingar om godt og vondt.

Under eit «godhetsregime» rår ideologiske makthavarar som i kraft av at dei representerer moralen, kan oppkasta seg til domarar over alle som har andre politiske synspunkt og framstilla dei som dårlege menneske. Godhetstyranniet Sylvi Listhaug nytta omgrepet «godhetstyranni» som ei nemning på korleis dei som ynskjer ein liberal asylpolitikk, stigmatiserer meiningsmotstandarane sine som umoralske menneske. Nemninga vart nytta i ein direkte kommentar til preses i Den norske kyrkja Helga Byfugliens utsegn om at finansieringa til regjeringa av kostnadene ved asyltilstrøyminga med midlar frå bistandsbudsjettet var «uverdig», fordi det førde med seg å «kutte i bevilgninger til fattige mennesker».

Frå starten av forklarte Listhaug at ho med «godhetstyranni» meinte ein hersketeknikk i asyldebatten, der «Bondevik og sjefen for biskopene stempler dem som er bekymret for utviklingen som usolidariske og fæle folk». Denne meininga med uttrykket kom ikkje etterpå, men frå fyrste stund og vart teken opp att fleire gonger, både i presseintervju og i «Dagsnytt 18» på NRK den 3. november.

I den fyrste tida etter List­haugs utspel om «godhetstyranniet» vart det ikkje teke så ille opp, med unnatak i Klassekampen 4. november der Alf Skjeseth skreiv: «Men problemet, langt inn i regjeringskontora, er altså at vi har eit tyranni av godheit. ‘Tyranniet’ er at mange protesterer mot at bistandsformål får blø for nesten halve ekstrarekninga for flyktningane. ‘Tyranniet’ gjer at mange gjer sitt for å sikre medmenneske mat, klede og tak over hovudet, same kva ein måtte meine om innvandringspolitikken.»

Her underslo Skjeseth den meininga Listhaug hadde gjeve omgrepet «godhetstyranni» i same andedrag som ho nytta det. I staden fann han på ei ny meining. «Godhetstyranni» var ikkje lenger ein metafor for ein hersketeknikk i asyldebatten, slik som Listhaug hadde nytta omgrepet og sagt at ho nytta det, men ei nedsetjande nemning på faktisk godheit og politisk kritikk. Dermed vart Listhaug indirekte skildra som ein person med forakt for gode menneske som hjelper flyktningar utan mat og hus. Skjeseth utøvde i praksis den hersketeknikken som Listhaug hadde vilja skildra med utsegna si.

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare

Digital tilgang – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.

E-postadressa di

Eg godtek vilkåra

Eller kjøp eit anna abonnement

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare