USA

Ida Lødemel Tvedt

ida@dagogtid.no

Donald Trump seier at Kamala Harris er den mest antikatolske personen som nokon gong har stilt som presidentkandidat, i ein valkamp der spørsmål om den katolske kyrkjas rolle i politikken speler ei større rolle enn elles.

Delvis har dette å gjere med at høgsteretten, der seks av ni dommarar er katolske, sende abortlovane tilbake til delstatane. Delvis har det å gjere med ein kulturkrig i kyrkja, der fleire biskopar og moderate leiarskikkelsar føler seg skvisa ut av ei kjendisdriven og populistisk høgreside.

Det har oppstått ei splitting mellom den katolske kyrkja og «katolisismen som merkevare», meiner teologen Steve Millies. I april viste ei meiningsmåling blant katolikkar at Trump leia framfor Biden med 12 prosent, bratt opp frå berre 1 prosent i 2020. 

Parallelt med dette har katolisisme blitt ein identitetsmarkør i eit ungt og opprørsk miljø, mellom anna i Manhattan. Fenomenet er smalt, men potent: Det minner i tone og estetikk om alt-right-rørsla som med sine internettkampanjar bidrog til Trumps siger i 2016, berre at denne versjonen er glamorøs, hip, ideologisk vanskeleg å plassere og leia like mykje av unge kvinner som av menn.

Nye rekruttar

Den siste tida har fyldige reportasjar skildra korleis desse urbane smakselitane omfamnar tradisjonell katolisisme, ikkje nødvendigvis som tru, men som kulturuttrykk. New York Times skriv at «New Yorks hottaste nattklubb er den katolske kyrkja» og «Kristendomen blir merkeleg: Det moderne livet er stygt, brutalt og sterilt. Kanskje du bør prøve latinsk messe.»

Denne veka publiserte Vanity Fair «Bad Faith», ein omfattande reportasje om alt frå det såkalla «katolske twitter» til nykonverterte kjendisar og internettkampanjar som oppfordrar kulturkrigarar til å konvertere.

Særleg Jordan Peterson er ein ynda rekrutt. Kona til Peterson konverterte i påska, og mange vonar no at han, med sin enorme fanskare av unge menn, skal følge etter. I år er det, for første gang i målt historie, fleire amerikanske gutar enn jenter som identifiserer seg som religiøse. Her er det mange nye røyster å sanke. 

gullalder

Ei kjensle av motreformasjon var i vinden i New York allereie i 2016, ein understraum av estetisk protest mot det mange fram til då hadde opplevd som eit klaustrofobisk liberalt hegemoni. På den tida klarte eg ikkje sette fingeren på fenomenet. Eg berre følte at det hang saman: Unge kvinner i universitets- og kunstmiljøa rundt meg byrja halvt ironisk å lefle med tarotkort og hekseidentitetar, medan menn i same krinsar vende seg mot katolisisme, særleg litt seinare, etter metoo. Med tida skulle new age-folka og nykatolikkane finne saman i eit felles tilbakeslag mot majoritetssamfunnet.  

Desse laust forbundne trendane fekk base i eit nabolag som blir kalla Dimes Square, på grensa mellom Chinatown og Lower East Side. Det same strøket var tidlegare assosiert med bohemar og pønk. Her samla det seg no podkastarar, kunstnarar og ungdommar frå rike familiar kledde i dirtbag-stil: med tatoverte kors og stringtruse dradd opp over hoftene over vide, låge jeans. 

Det tok skikkeleg av under pandemien, då det var hit folk drog for å dra på antimaskefest. Her feira ein den frie kunsten, i kamp mot såkalla libtards (retarderte liberale), kanselleringskultur og anna overformynderi. Stjernene i miljøet var eit knippe katolske unge kvinner som halvt ironisk flanerte med MAGA-hatt. 

Iscenesetting

Den motkulturelle gullalderen til dette nabolaget kan no sjå ut til å vere på hell, luksushotella har byrja flytte inn, men som subkultur lever det vidare, i bokhandlar, søndagsmesser og podkastar.

Her om dagen, på fest i ei blokk ved Dimes Square, overhøyrde eg tre knusande vakre jenter snakke om konverteringa til katolisisme som hadde breidd om seg i krinsane deira. Ei av dei ­– ho hadde ikkje bukse eller skjørt på, men gjennomsiktige lårhøge strømper, kitten heels og ei skjorte som berre av og til dekte rumpa ­– sa: «I feel like they are just like lifing catholisicm.»

Ho meinte at det heile berre var ei iscenesetting av tru, berre merkevarebygging, berre mote. Ho var ikkje motstandar av det, men ho var heller ikkje heilt overtydd av alt dette hippe og abstrakte pratet om frelse. Det høyrdest ut som om ho, med sine finjusterte antenner, allereie såg at trenden hadde nådd eit høgdepunkt og snart hadde spilt seg tom.  

Motsats

Frå byrjinga representerte Dimes Square motsatsen til eldre millennials på andre sida av brua, i Brooklyn. Sett frå den nye manhattanske undergrunnen var Brooklyn-hipsterane politisk korrekte, usexy og fantasilause, altfor faktaorienterte og kritiske, altfor opptatte av seg sjølve og av identitetspolitikk.

I Dimes Square var tonen ironisk og hånleg, men lengslane var inderlege. Her hylla ein klassiske kjønnsroller og lo av ospelauv på venstresida som ein meinte ikkje takla det mannlege. Her sklei influensarar med modellkontrakt friksjonsfritt mellom den anti-woke venstresida og ei kulturkrigarsk høgreside. Her var det hippaste smykket ein kunne ha, ein gamaldags mobiltelefon utan internett. 

Denne nyreligiøse estetikken dreier seg meir om overskriding enn om faktisk konservatisme. Og det er ei forførande verd, velartikulert og vakker. Her svevar idear over vatnet, ofte utan nedslag i det konkrete, ikkje tilskitna av ekte skade, ekte politikk, ekte ømhug. 

Kronisk religiøs modus

Tidlege versjonar av desse idétrendane forma korleis eg forheldt meg til omverda, særleg i starten av Trump-perioden, då alt dette berre var noko eg hadde på tunga, noko eg var langt frå å kunne artikulere. Kvar veke sat eg ein time i kapellet på campusen før eg skulle undervise, for å forankre meg i noko gamalt og tåkete, noko som drog i motsett retning frå det eg var meint å forelese om, og i motsett retning av dei identitetspolitiske kampane som herja i det offentlege. Seismiske plater sklei sidelengs i botnen av hovudet, antagonistisk sette i rørsle av den politiske atmosfæren. 

«Har du blitt konvertitt», spurde nokre vener av meg etter eit seminar i 2016, og eg svarte «nei, men eg veit ikkje heilt kvifor, men det har blitt sånn at eg reint retorisk er i ein kronisk religiøs modus». Dei lo og sa at nett det høyrdest ut som ei sann sjølvinnsikt.  

Ikkje berre hippe jenter på fest, men òg autoritetar i den katolske kyrkja diskuterer no om det har noko å seie om ei konvertering er motivert av personleg tru eller merkevarebygging.

På den eine sida er det tradisjon for ikkje å dømme folk for intensjonane bak ei konvertering. På den andre sida er det tydeleg at trua i mange høve blir brukt i eit politisk spel som ikkje harmonerer med teologien til mange moderate kyrkjeleiarar, som eit verktøy for omdømmehandtering.  

Konverteringsbølger

Denne nyreligiøse trenden er smal, ikkje stor nok til å få utslag på valet, med han har likevel kulturelle ringverknader. 

Det er ikkje første gong i historia at intellektuelle set irrasjonalitet, mystikk, overskriding og autoritet opp mot rasjonalisme, moralisme, det sekulære og det identitetspolitiske og nyttar desse motsetningspara til å lage politikk forankra i metafysikk. Også på 1800-talet såg ein slike konverteringsbølger mot tidas rådande intellektuelle klima, der det moderne trua tradisjonelle verdiar.

Det er ei naturleg pendelrørsle: Periodar prega av demokratiske framsteg blir møtte med nye forsvar for tradisjon og hierarki. 

Men eg trur nett denne bølga har ein kraftigare understraum enn ein kan få inntrykk av på avstand, og det er ikkje høgrefløya i den katolske kyrkja som overtyder meg om det, men dei unge ironikarane i Dimes Square.