Gi meg ein T
Når T-beinsteika har kvilt i panna i nokre minutt, er ho klar for servering.
Foto: Dagfinn Nordbø
Maillardreaksjonen
Kjemisk prosess som oppstår mellom aminosyrer og sukker når ein brunar mat. Reaksjonen skjer ved oppvarming på 140–160 grader. Ved litt høgare temperatur får du i tillegg ei karamellisering som gir fleire herlege smakar og lukter.
Det blir danna fleire hundre forskjellige smaksstoff ved maillardreaksjonen, og dei blir brotne ned til endå fleire nye smaksstoff. Prosessen er oppkalla etter den franske kjemikeren Luis-Camille Maillard (1878–1936), men har vore nytta sidan oldtida.
Maillardreaksjonen
Kjemisk prosess som oppstår mellom aminosyrer og sukker når ein brunar mat. Reaksjonen skjer ved oppvarming på 140–160 grader. Ved litt høgare temperatur får du i tillegg ei karamellisering som gir fleire herlege smakar og lukter.
Det blir danna fleire hundre forskjellige smaksstoff ved maillardreaksjonen, og dei blir brotne ned til endå fleire nye smaksstoff. Prosessen er oppkalla etter den franske kjemikeren Luis-Camille Maillard (1878–1936), men har vore nytta sidan oldtida.
Eg er viss på at min første kjærleik var ei T-beinsteik. Sidan romantisk kjærleik ikkje er tema her i spalta, forstår nok lesarane at dette handlar om mat, ikkje forelsking.
På 70-talet blei eg også forelska i jazz, og eg var frå 1975 fast travar på dei eventyrlege festivalane i Kongsberg og Molde, seinare også Voss. Og på jazzfestival må du vere smart, skal du rekke å få i deg mat, for det er jo så mykje musikk ein ikkje må gå glipp av.
Dette var ei tid då gatemat ikkje var eit like vanleg innslag som det er no. Det var liksom pølse med lompe og ikkje så mykje anna, og dei fleste var heller ikkje så vane med å innta måltida sine ståande på fortauet. Framleis slit eg litt med å få i meg mat som kjem i pappbeger med plastbestikk.
På Kongsberg fanst det på den tida ein vidgjeten restaurant, med store, grøne uteareal, minigolfbane og flott plassering ved Numedalslågen. Dei hadde T-beinsteik på menyen, noko eg og kameratane mine snart forstod var den ultimate løysinga på jazzfestivalens matutfordringar.
Eit vakse stykke kjøt, med følgje av sprø pommes frites, heimelaga béarnaise-saus og frisk salat. Ikkje kjenner eg kaloriinnhaldet, dette var lenge før slike bagatellar var interessante, og det vi var ute etter, var jo å skyve så mange kaloriar som mogleg inn i ansiktet på ein gong, slik at vi kunne springe tilbake til Kongsberg kino for å høyre på det polske radiostorbandet, Sonny Rollins og andre store stjerner. Eg hadde aldri i mitt liv høyrt om T-beinsteik.
Ei heilt ny verd opna seg. Biff hadde eg prøvd, til og med å lage det sjølv, men ein skal eigentleg kunne mykje om mat for å steike ein perfekt biff. Det blei gjerne skosole eller altfor rått, og på den tida trudde eg at alt som heitte noko med biff, var same sak, og at einaste forskjell var prisen.
Det er det så visst ikkje. Eg trudde at skilnaden på flatbiff og rundbiff var at den eine var flat og den andre var rund.
No hadde me altså funne den perfekte løysinga som kunne halde oss gåande ein heil festivaldag. Derfor enda vi opp på den same restauranten, Gamle Kongsberg Kro, og tinga same middagen kvar bidige dag.
T-beinsteik er ikkje så vanleg på norske restaurantar. Han består av tjukke skiver av filetkammen på storfekjøt, og kvart stykke T-beinsteik gir deg litt indrefilet, litt ytrefilet og litt bein. I Amerika kallar dei han iblant porterhouse steak, og då får ein med seg meir av indrefileten.
Steiker du T-beinsteik i ei panne, skal du passe på å ha i ei habil mengd godt smør og litt olje. Salte og pepre rikeleg i forkant med flaksalt og nykverna svartpepar. Bruk god varme, så kjøtet får ei brun og fin steikeskorpe, den såkalla maillardeffekten gir ein uslåeleg smak.
Så skal du etter cirka to minutt trekkje panna frå varmen og setje på lok, nett som når du steikjer svinekotelettar. På denne måten spreier varmen og kjøtsafta seg i heile stykket og gir eit godt og velbalansert og saftig steikeresultat. Vil du ha kjøtet meir gjennomsteikt, køyr tre minutt i staden for to.
Når kjøtet har kvilt i panna nokre minutt, er det klart for servering. Smak til sjyen i panna med til dømes ei lita skei soyasaus om det er lite salt. Legg sjyen på kjøtet når det ligg på tallerken. Ved sida av bruker du det du likar. Sjølv er eg fast bestemt på at pommes frites og bearnés er det som gir dette kjøtet best følgje. Det er nesten så du blir amerikanar når du får eit slikt måltid.
Ein av dei mange store jazzstjernene me høyrde på denne tida, var Charles Mingus, som eg vel har sitert ein annan gong i denne spalta.
No skal eg ikkje sitere han, men heller fortelje kva han gjorde på Kongsberg Jazzfestival i 1976: Rett før konserten i kinosalen sette han til livs ei diger T-beinsteik. Så gav han den råaste oppvisninga i historia, gjekk av scena og sette til livs éi til.
Dagfinn Nordbø ertekstforfattar og satirikar.
post@nordbo.no
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Eg er viss på at min første kjærleik var ei T-beinsteik. Sidan romantisk kjærleik ikkje er tema her i spalta, forstår nok lesarane at dette handlar om mat, ikkje forelsking.
På 70-talet blei eg også forelska i jazz, og eg var frå 1975 fast travar på dei eventyrlege festivalane i Kongsberg og Molde, seinare også Voss. Og på jazzfestival må du vere smart, skal du rekke å få i deg mat, for det er jo så mykje musikk ein ikkje må gå glipp av.
Dette var ei tid då gatemat ikkje var eit like vanleg innslag som det er no. Det var liksom pølse med lompe og ikkje så mykje anna, og dei fleste var heller ikkje så vane med å innta måltida sine ståande på fortauet. Framleis slit eg litt med å få i meg mat som kjem i pappbeger med plastbestikk.
På Kongsberg fanst det på den tida ein vidgjeten restaurant, med store, grøne uteareal, minigolfbane og flott plassering ved Numedalslågen. Dei hadde T-beinsteik på menyen, noko eg og kameratane mine snart forstod var den ultimate løysinga på jazzfestivalens matutfordringar.
Eit vakse stykke kjøt, med følgje av sprø pommes frites, heimelaga béarnaise-saus og frisk salat. Ikkje kjenner eg kaloriinnhaldet, dette var lenge før slike bagatellar var interessante, og det vi var ute etter, var jo å skyve så mange kaloriar som mogleg inn i ansiktet på ein gong, slik at vi kunne springe tilbake til Kongsberg kino for å høyre på det polske radiostorbandet, Sonny Rollins og andre store stjerner. Eg hadde aldri i mitt liv høyrt om T-beinsteik.
Ei heilt ny verd opna seg. Biff hadde eg prøvd, til og med å lage det sjølv, men ein skal eigentleg kunne mykje om mat for å steike ein perfekt biff. Det blei gjerne skosole eller altfor rått, og på den tida trudde eg at alt som heitte noko med biff, var same sak, og at einaste forskjell var prisen.
Det er det så visst ikkje. Eg trudde at skilnaden på flatbiff og rundbiff var at den eine var flat og den andre var rund.
No hadde me altså funne den perfekte løysinga som kunne halde oss gåande ein heil festivaldag. Derfor enda vi opp på den same restauranten, Gamle Kongsberg Kro, og tinga same middagen kvar bidige dag.
T-beinsteik er ikkje så vanleg på norske restaurantar. Han består av tjukke skiver av filetkammen på storfekjøt, og kvart stykke T-beinsteik gir deg litt indrefilet, litt ytrefilet og litt bein. I Amerika kallar dei han iblant porterhouse steak, og då får ein med seg meir av indrefileten.
Steiker du T-beinsteik i ei panne, skal du passe på å ha i ei habil mengd godt smør og litt olje. Salte og pepre rikeleg i forkant med flaksalt og nykverna svartpepar. Bruk god varme, så kjøtet får ei brun og fin steikeskorpe, den såkalla maillardeffekten gir ein uslåeleg smak.
Så skal du etter cirka to minutt trekkje panna frå varmen og setje på lok, nett som når du steikjer svinekotelettar. På denne måten spreier varmen og kjøtsafta seg i heile stykket og gir eit godt og velbalansert og saftig steikeresultat. Vil du ha kjøtet meir gjennomsteikt, køyr tre minutt i staden for to.
Når kjøtet har kvilt i panna nokre minutt, er det klart for servering. Smak til sjyen i panna med til dømes ei lita skei soyasaus om det er lite salt. Legg sjyen på kjøtet når det ligg på tallerken. Ved sida av bruker du det du likar. Sjølv er eg fast bestemt på at pommes frites og bearnés er det som gir dette kjøtet best følgje. Det er nesten så du blir amerikanar når du får eit slikt måltid.
Ein av dei mange store jazzstjernene me høyrde på denne tida, var Charles Mingus, som eg vel har sitert ein annan gong i denne spalta.
No skal eg ikkje sitere han, men heller fortelje kva han gjorde på Kongsberg Jazzfestival i 1976: Rett før konserten i kinosalen sette han til livs ei diger T-beinsteik. Så gav han den råaste oppvisninga i historia, gjekk av scena og sette til livs éi til.
Dagfinn Nordbø ertekstforfattar og satirikar.
post@nordbo.no
Fleire artiklar
Foto via Wikipedia Commons
«Ørjasæter var fyrst god ven med diktarbroren sin frå Gudbrandsdalen, men så fekk han høyre ting om Aukrust som skar han 'gjenom hjarte som eit tvieggja sverd'.»
Han heitte John Guillot, men skifta namn til Johnnie Allan og blei pub-rockar.
Arkivet: For tida framstår ikkje USA som det lova landet, men hausten for 50 år sidan var Elvis Presley på hitlistene i USA og England med «Promised Land»
Mogleg trasé for jarnbane mellom Narvik eller Bjørnfjell til Tromsø.
«Tanken om å realisera tog til Tromsø gjennom Sverige er på ingen måte ny.»
Daniel Sommer, Johannes Lundberg og Arve Henriksen.
Foto: Kristin Lidell
Fint nordisk samarbeid
Her er det ikkje spor av langhalm.
Polakkane er skumle bridgespelarar. Her frå avslutningsseremonien under World Bridge Games i Buenos Aires nyleg.
Foto: Poli Zolto / World Bridge Federation
Dąbrowskis masurka
For to veker sidan vann Polen gull i det som uformelt blir kalla bridgens olympiade, i Buenos Aires.