JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

MatFeature

Gi meg ein T

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Når T-beinsteika har kvilt i panna i nokre minutt, er ho klar for servering.

Når T-beinsteika har kvilt i panna i nokre minutt, er ho klar for servering.

Foto: Dagfinn Nordbø

Når T-beinsteika har kvilt i panna i nokre minutt, er ho klar for servering.

Når T-beinsteika har kvilt i panna i nokre minutt, er ho klar for servering.

Foto: Dagfinn Nordbø

4360
20230609

Maillardreaksjonen

Kjemisk prosess som oppstår mellom aminosyrer og sukker når ein brunar mat. Reaksjonen skjer ved oppvarming på 140–160 grader. Ved litt høgare temperatur får du i tillegg ei karamellisering som gir fleire herlege smakar og lukter.

Det blir danna fleire hundre forskjellige smaksstoff ved maillardreaksjonen, og dei blir brotne ned til endå fleire nye smaksstoff. Prosessen er oppkalla etter den franske kjemikeren Luis-Camille Maillard (1878–1936), men har vore nytta sidan oldtida.

4360
20230609

Maillardreaksjonen

Kjemisk prosess som oppstår mellom aminosyrer og sukker når ein brunar mat. Reaksjonen skjer ved oppvarming på 140–160 grader. Ved litt høgare temperatur får du i tillegg ei karamellisering som gir fleire herlege smakar og lukter.

Det blir danna fleire hundre forskjellige smaksstoff ved maillardreaksjonen, og dei blir brotne ned til endå fleire nye smaksstoff. Prosessen er oppkalla etter den franske kjemikeren Luis-Camille Maillard (1878–1936), men har vore nytta sidan oldtida.

Eg er viss på at min første kjærleik var ei T-beinsteik. Sidan romantisk kjærleik ikkje er tema her i spalta, forstår nok lesarane at dette handlar om mat, ikkje forelsking.

På 70-talet blei eg også forelska i jazz, og eg var frå 1975 fast travar på dei eventyrlege festivalane i Kongsberg og Molde, seinare også Voss. Og på jazzfestival må du vere smart, skal du rekke å få i deg mat, for det er jo så mykje musikk ein ikkje må gå glipp av.

Dette var ei tid då gatemat ikkje var eit like vanleg innslag som det er no. Det var liksom pølse med lompe og ikkje så mykje anna, og dei fleste var heller ikkje så vane med å innta måltida sine ståande på fortauet. Framleis slit eg litt med å få i meg mat som kjem i pappbeger med plast­bestikk.

På Kongsberg fanst det på den tida ein vidgjeten restaurant, med store, grøne uteareal, minigolfbane og flott plassering ved Numedalslågen. Dei hadde T-beinsteik på menyen, noko eg og kameratane mine snart forstod var den ultimate løysinga på jazzfestivalens matutfordringar.

Eit vakse stykke kjøt, med følgje av sprø pommes frites, heimelaga béarnaise-saus og frisk salat. Ikkje kjenner eg kaloriinnhaldet, dette var lenge før slike bagatellar var interessante, og det vi var ute etter, var jo å skyve så mange kaloriar som mogleg inn i ansiktet på ein gong, slik at vi kunne springe tilbake til Kongsberg kino for å høyre på det polske radiostorbandet, Sonny Rollins og andre store stjerner. Eg hadde aldri i mitt liv høyrt om T-beinsteik.

Ei heilt ny verd opna seg. Biff hadde eg prøvd, til og med å lage det sjølv, men ein skal eigentleg kunne mykje om mat for å steike ein perfekt biff. Det blei gjerne skosole eller altfor rått, og på den tida trudde eg at alt som heitte noko med biff, var same sak, og at einaste forskjell var prisen.

Det er det så visst ikkje. Eg trudde at skilnaden på flatbiff og rundbiff var at den eine var flat og den andre var rund.

No hadde me altså funne den perfekte løysinga som kunne halde oss gåande ein heil festivaldag. Derfor enda vi opp på den same restauranten, Gamle Kongsberg Kro, og tinga same middagen kvar bidige dag.

T-beinsteik er ikkje så vanleg på norske restaurantar. Han består av tjukke skiver av filetkammen på storfekjøt, og kvart stykke T-beinsteik gir deg litt indrefilet, litt ytrefilet og litt bein. I Amerika kallar dei han iblant porterhouse steak, og då får ein med seg meir av indrefileten.

Steiker du T-beinsteik i ei panne, skal du passe på å ha i ei habil mengd godt smør og litt olje. Salte og pepre rikeleg i forkant med flaksalt og nykverna svartpepar. Bruk god varme, så kjøtet får ei brun og fin steikeskorpe, den såkalla maillardeffekten gir ein uslåeleg smak.

Så skal du etter cirka to minutt trekkje panna frå varmen og setje på lok, nett som når du steikjer svinekotelettar. På denne måten spreier varmen og kjøtsafta seg i heile stykket og gir eit godt og velbalansert og saftig steikeresultat. Vil du ha kjøtet meir gjennomsteikt, køyr tre minutt i staden for to.

Når kjøtet har kvilt i panna nokre minutt, er det klart for servering. Smak til sjyen i panna med til dømes ei lita skei soyasaus om det er lite salt. Legg sjyen på kjøtet når det ligg på tallerken. Ved sida av bruker du det du likar. Sjølv er eg fast bestemt på at pommes frites og bearnés er det som gir dette kjøtet best følgje. Det er nesten så du blir amerikanar når du får eit slikt måltid.

Ein av dei mange store jazzstjernene me høyrde på denne tida, var Charles Mingus, som eg vel har sitert ein annan gong i denne spalta.

No skal eg ikkje sitere han, men heller fortelje kva han gjorde på Kongsberg Jazzfestival i 1976: Rett før konserten i kinosalen sette han til livs ei diger T-beinsteik. Så gav han den råaste oppvisninga i historia, gjekk av scena og sette til livs éi til.

Dagfinn Nordbø ertekstforfattar og satirikar.

post@nordbo.no

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Eg er viss på at min første kjærleik var ei T-beinsteik. Sidan romantisk kjærleik ikkje er tema her i spalta, forstår nok lesarane at dette handlar om mat, ikkje forelsking.

På 70-talet blei eg også forelska i jazz, og eg var frå 1975 fast travar på dei eventyrlege festivalane i Kongsberg og Molde, seinare også Voss. Og på jazzfestival må du vere smart, skal du rekke å få i deg mat, for det er jo så mykje musikk ein ikkje må gå glipp av.

Dette var ei tid då gatemat ikkje var eit like vanleg innslag som det er no. Det var liksom pølse med lompe og ikkje så mykje anna, og dei fleste var heller ikkje så vane med å innta måltida sine ståande på fortauet. Framleis slit eg litt med å få i meg mat som kjem i pappbeger med plast­bestikk.

På Kongsberg fanst det på den tida ein vidgjeten restaurant, med store, grøne uteareal, minigolfbane og flott plassering ved Numedalslågen. Dei hadde T-beinsteik på menyen, noko eg og kameratane mine snart forstod var den ultimate løysinga på jazzfestivalens matutfordringar.

Eit vakse stykke kjøt, med følgje av sprø pommes frites, heimelaga béarnaise-saus og frisk salat. Ikkje kjenner eg kaloriinnhaldet, dette var lenge før slike bagatellar var interessante, og det vi var ute etter, var jo å skyve så mange kaloriar som mogleg inn i ansiktet på ein gong, slik at vi kunne springe tilbake til Kongsberg kino for å høyre på det polske radiostorbandet, Sonny Rollins og andre store stjerner. Eg hadde aldri i mitt liv høyrt om T-beinsteik.

Ei heilt ny verd opna seg. Biff hadde eg prøvd, til og med å lage det sjølv, men ein skal eigentleg kunne mykje om mat for å steike ein perfekt biff. Det blei gjerne skosole eller altfor rått, og på den tida trudde eg at alt som heitte noko med biff, var same sak, og at einaste forskjell var prisen.

Det er det så visst ikkje. Eg trudde at skilnaden på flatbiff og rundbiff var at den eine var flat og den andre var rund.

No hadde me altså funne den perfekte løysinga som kunne halde oss gåande ein heil festivaldag. Derfor enda vi opp på den same restauranten, Gamle Kongsberg Kro, og tinga same middagen kvar bidige dag.

T-beinsteik er ikkje så vanleg på norske restaurantar. Han består av tjukke skiver av filetkammen på storfekjøt, og kvart stykke T-beinsteik gir deg litt indrefilet, litt ytrefilet og litt bein. I Amerika kallar dei han iblant porterhouse steak, og då får ein med seg meir av indrefileten.

Steiker du T-beinsteik i ei panne, skal du passe på å ha i ei habil mengd godt smør og litt olje. Salte og pepre rikeleg i forkant med flaksalt og nykverna svartpepar. Bruk god varme, så kjøtet får ei brun og fin steikeskorpe, den såkalla maillardeffekten gir ein uslåeleg smak.

Så skal du etter cirka to minutt trekkje panna frå varmen og setje på lok, nett som når du steikjer svinekotelettar. På denne måten spreier varmen og kjøtsafta seg i heile stykket og gir eit godt og velbalansert og saftig steikeresultat. Vil du ha kjøtet meir gjennomsteikt, køyr tre minutt i staden for to.

Når kjøtet har kvilt i panna nokre minutt, er det klart for servering. Smak til sjyen i panna med til dømes ei lita skei soyasaus om det er lite salt. Legg sjyen på kjøtet når det ligg på tallerken. Ved sida av bruker du det du likar. Sjølv er eg fast bestemt på at pommes frites og bearnés er det som gir dette kjøtet best følgje. Det er nesten så du blir amerikanar når du får eit slikt måltid.

Ein av dei mange store jazzstjernene me høyrde på denne tida, var Charles Mingus, som eg vel har sitert ein annan gong i denne spalta.

No skal eg ikkje sitere han, men heller fortelje kva han gjorde på Kongsberg Jazzfestival i 1976: Rett før konserten i kinosalen sette han til livs ei diger T-beinsteik. Så gav han den råaste oppvisninga i historia, gjekk av scena og sette til livs éi til.

Dagfinn Nordbø ertekstforfattar og satirikar.

post@nordbo.no

Emneknaggar

Fleire artiklar

Brukarstyrt personleg assistanse (BPA) er eit viktig likestillingsverkemiddel.

Brukarstyrt personleg assistanse (BPA) er eit viktig likestillingsverkemiddel.

Foto: Gorm Kallestad / NTB

Ordskifte

Grunn til uro

Ikkje berre er leiande norske politikarar og dei største partia lite opptekne av rettane til menneske med nedsett funksjonsevne; også statlege forvaltningsorgan, til dømes Pasientskadenemnda, praktiserer lovverket på diskriminerande vis.

Carl Aasland Jerstad
Brukarstyrt personleg assistanse (BPA) er eit viktig likestillingsverkemiddel.

Brukarstyrt personleg assistanse (BPA) er eit viktig likestillingsverkemiddel.

Foto: Gorm Kallestad / NTB

Ordskifte

Grunn til uro

Ikkje berre er leiande norske politikarar og dei største partia lite opptekne av rettane til menneske med nedsett funksjonsevne; også statlege forvaltningsorgan, til dømes Pasientskadenemnda, praktiserer lovverket på diskriminerande vis.

Carl Aasland Jerstad
Gaute Heivoll har vunne Brageprisen, blant andre prisar, sidan han debuterte i 2002.

Gaute Heivoll har vunne Brageprisen, blant andre prisar, sidan han debuterte i 2002.

Foto: Monika Holand Bøe

BokMeldingar

Eit solid stykke arbeid

Gaute Heivoll skriv storslått om dei små tinga og smålåtent om dei store.

Ingvild Bræin
Gaute Heivoll har vunne Brageprisen, blant andre prisar, sidan han debuterte i 2002.

Gaute Heivoll har vunne Brageprisen, blant andre prisar, sidan han debuterte i 2002.

Foto: Monika Holand Bøe

BokMeldingar

Eit solid stykke arbeid

Gaute Heivoll skriv storslått om dei små tinga og smålåtent om dei store.

Ingvild Bræin

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis