Det skjedde i dei dagar då olja byrja sprute opp frå havbotnen utanfor norskekysten. Ein kjøpmann i Stavanger tok inn amerikanske varer som han trudde var interessant for dei amerikanske tilsette i den veksande oljebransjen, mellom anna tacoprodukt. Men dette var i 1965, og taco som heilårsidrett for nordmenn tok ikkje skikkeleg av før på slutten av åttitalet.

«Taco Tuesday» som amerikanske restaurantar baud på, blei til tacofredag på norsk. Kor mange millionar lefser og krydderposar og maisboksar vi har gnafsa i oss i heimen sidan den gong, er det vel ingen som veit, men i fjor selde dei to største aktørane tacokartongar for 1,6 milliardar her til lands.

Eg skal vere den siste til å kritisere noko som mine eigne ungar åt med liv og lyst, men eg er like fullt glad for at dei har kome seg vidare i matvegen no. Krydderblandinga er dessutan forferdeleg salt, og for dei som vil lage si eiga blanding, finst det gode oppskrifter på nettet.

Ein må uansett bøye seg litt flau og sinna i hatten for dei amerikanske føretaka som evnar å industrialisere ein nasjonal matkultur og selje han som byggjesett over heile verda. For det nordmenn flest et som taco, er jo ikkje meksikansk. I Mexico kan du gå på tacorestaurant og velje mellom 30 fyll, og berre eitt av dei er med kjøtdeig.

Kva er ein heilnorsk taco? Eg har eit forslag: Kva med å gå for den audmjuke spekesilda, den som du alltid gløymer å kjøpe fordi ho sjeldan vert marknadsført? Spekesilda er gøymd bort i frysedisken, gjerne øvst i skåpet, der ho er vanskeleg å få tak i, kanskje fordi ho nesten ikkje kostar noko.

Eller gå for kryddersild på boks, som òg er eit framifrå fiskeprodukt med lange tradisjonar her til lands, men lettast å få fatt på i månadene fram mot jul. Så må du skaffe lefser, eventuelt store lomper av mandelpotet. Lefser er gjerne litt store, så eg synest lomper er lettast å manøvrere med éi hand.

Kryddersilda kan brukast som ho er, rett frå boksen, men spekesild bør du helst vatne ut i mjølk ein snau halvtimes tid. Så skyl og tørkar du filetane og legg dei utover på eit fat, pynta med litt finklipt bladpersille. Temperert smør bør stå på bordet, for dei som likar å ha det på lefsene.

Så må du setje fram ein bolle med sylta raudbetar skorne i terningar, og ein bolle med finhakka sjalottlauk, men den milde og fine raudlauken er òg godkjend. På bordet må også nykokte nypotet finnast, som gjestene sjølve deler opp i skiver.

I min oppvekst var eg van med rakfisk, og då gjerne med kålrotstappe, som gjev ein nydeleg søtleik opp mot den salte fisken. Men dette er smak og behag. Lefser og kålrotstappe er ikkje overvettes kompatibelt når du et handhalde, men det går òg an å ete stappa ved sida av.

Og så må vi ikkje gløyme prikken over i-en, nemleg rømme. Eg likar seterrømmen, tjukk og god, og kjøp gjerne frå lokale småprodusentar. Et du tacoen din for hand, renn ofte lettrømmen ut av han, det gjer ikkje den tjukke varianten.

Når du lagar i stand din personlege sildetaco, bruk helst berre éin filet om gongen, for du skal òg ha plass til noko attåt. Du kan sjølvsagt ete han med kniv og gaffel, og det er lov å dele silda opp før du legg ho i lefsa.

Som den lettsindige levemannen eg er, vil eg servere dette med øl og dram til fest. Og eg gløymer ikkje den gongen eg vart oppringd av Shabana, som sat med ein velkjend norsk milliardær på fin restaurant. Om eg ville kome? Sjølvsagt.

Då eg kom dit, spurde milliardæren om eg ville ha noko å ete. Eg måtte innrømme at eg nettopp hadde ete middag, og så ville han vite kva eg hadde hatt på menyen. Spekesild, sa eg, og karen opplyste oss då om at det åt han kvar einaste veke.

Så det er risikoen med denne maten: Du får i deg velsmakande, berekraftig fisk med mengder av omega 3, fine grønsaker, velsmakande norsk nypotet – og på toppen kan det hende du endar som milliardær. Helst vil eg ikkje bli milliardær, for det er lettare å halde styr på lite enn å halde styr på mykje. God helg!

Dagfinn Nordbø er satirikar og tekstforfattar.

post@nordbo.no