Dei fleste av oss har kanskje hatt problemet: Eit dundrande beist av ei grønsak, diger som eit juletre, ligg der så frekt og fyller opp kjøleskåpet ditt. Alt fordi du til helgemiddagen trong to eller tre stilkar til pastasausen din.

Kva no? Kjøpe eit ekstra kjøleskåp berre til stongselleri? Sykla milevis til nærmaste grisebonde og gi bort herlegdomen til Nasse Nøff og venene hans? Kommandere familien til å sippe bloody mary til både frukost, nons og kvelds? Nei, huttemegtu. Men det er på tide å ta opp fenomenet.

Den britiske kjøkengudinna Nigella Lawson sukka tungt ein gong og sa at sjølv ikkje ho fekk brukt opp all stongsellerien. Så det er på ingen måte berre deg. Ein har jo høve til å spørje ihuga matnerdar til råds; eg stilte spørsmålet i den forvitnelege gruppa Matgeeks på Facebook, og skulle du ha sett: Det rann inn tips og oppskrifter på rekkje og rad.

Aller først det essensielle, som er at stongselleri er blant dei heilage tre i dei fleste klassiske italienske som franske gryter, supper og stuingar. Dei knasande stengene vert transformerte frå bitre til bittersøte når du varmebehandlar dei, og i ein bolognese dryger stongsellerien kjøtet og tek til seg dei andre smakane, av kraft, lauk, kvitlauk, gulrot og tomatar, på beste vis.

Det opphavleg tøff-i-trynet-bitre vert ikkje heilt borte etter koking, men gir ein fin og original dimensjon til smaksbiletet. Du kan sjølvsagt også hakke opp heile resten av juletreet og fryse det ned for seinare suppe- og kraftkoking. Ynskjer du å spare tid, kan du steikje små terningar sakte – og lenge – til buljongsmaken kjem fram, og dermed har du fiks ferdig grytestart i frysen. Simsalabim! «Lenge» vil her seie 20–30 minutt, utan at dei tek farge.

Vil du bruke han rå, finst det også eit vell av variantar. Bland ein boks tunfisk, finskorne bitar av stonga med ein god majones og eit par teskeier malen koriander. Avslutt med ein god skvis sitron, og plutseleg har du eit av verdas mest smakfulle pålegg.

Eller kva med å koke stengene lett møre og blande dei med eplebitar, vårlauk, hakka valnøtter og tyting – i ein fin dressing av fløyte og crème fraîche, salt, pepar og eit sukkerdryss og sitronskvis? Då får du framifrå og sunt tiltugg til det meste av steikt mat eller gryterettar.

Har du betre tid ein dag, bruker du sju–åtte stilkar, legg dei saman med eit par salte eller røykte svineknokar, kuttar opp eit par gulrøter og lauk og småkokar det leeenge. Mat til eit heilt kompani. Eller to.

Som munngodt til festen kan du skjere opp munnfullbitar av sellerien og fylle med blåmugg- eller kremost. I kylling- og hønsesuppe er stongselleri ein sikker vinnar, det same gjeld waldorf og andre salatar; og sidan heile Noreg er «tacofrelste», kan tynnskorne skiver setje ein god spiss på toppinga.

Mange hatar stongsellerien fordi han er bitter, men dette er fordi vi alle er genetisk programmerte til å vere på vakt mot bitre smakar. Og nokre har kanskje mislikt den altfor tjukke stonga dei fekk planta i drinken den gongen på danskebåten. For vi må sjølvsagt innom den ikoniske bloody mary, der sellerien vert brukt som både rørepinne og snacks samstundes.

Kjøp passata på supermarknaden, anten i flaske eller kartong. (Sumarstid kan du nytte friske, blodraude tomatar.) Køyr ein sjalottlauk og ein raud eller grøn chili fint i blendaren. Tilset eit par teskeier nypressa sitronsaft og litt salt og pepar. Bland og smak til. Nokre dråpar tabasco og worcestersaus kan òg gjere susen.

Når du lagar drinken, har du i den mengda vodka du ynskjer i glaset, og legg tomatsausen oppå. Rør så med selleristilken, som gjerne kan skjerast i to på langs. Pass no for Cæsars skuld på å ikkje drikke for mange, for då vert det rør i dobbelt forstand.

Og vil du absolutt ikkje ha noko rør, dropp brennevinet. Det er jo nytt år no, og alle har brått vorte fråhaldsfolk. Men drinken smakar like godt utan vodka. Han er stong inn.

Dagfinn Nordbø er tekstforfattar og satirikar.

post@nordbo.no

Kjelder: Entusiastar i Facebook­gruppa Matgeeks