Diktet
Diktet: Arne Garborg
Foto: NTB
Då tidsskriftet Lyrikkvennen 2/1990 spurde norske poetar om kven som hadde skrive den diktsamlinga dei sette høgst, delte to bøker førsteplassen: Arne Garborgs Haugtussa (1895) og Georg Johannesens Ars moriendi (1965). Vi veit at diktaren Garborg frå Jæren (1851–1924) skreiv i mange sjangrar: romanar, essay, journalistikk, drama, omsetjingar, dagbokprosa – og altså to bind poesi.
Haugtussa (1895) og framhaldet I Helheim (1901) handlar om ungjenta kalla Veslemøy frå fattige kår: «Ho er mager og mørk og mjå/ med brune og reine drag/ og augo djupe og grå’/ og stillsleg, drøymande lag.» Ho lever seg inn i det jærske landskapet, ho ser inn i menneska – og når ho treffer gjetarguten Jon, vert ho hovudstups forelska.
Den avgjerande livserfaringa hennar er at Jon vel ei anna, rikmannsdottera «megga frå Ås». Veslemøy kjempar mot undergangstankar, ukristelege førestillingar, hemnlyst. Men overvinn desse. I Helheim er Veslemøys søster den naudsynte hjelparen.
Diktet «Elsk» hugsar eg frå gymnasdagane. Men i leseboka Vår diktning (red. G. Coward og B. Brinck-Lund, 1953) hadde dei ukommentert sløyfa del 2 av «Elsk». Diktet handlar om forelsking. Men det er ikkje det same som kjærleik. Som livet, i det lange løp, lærer oss.
Edvard Grieg sette melodi til mange av dikta, også «Elsk». Somme av oss hugsar «Småsporven gjeng i tunet» med Deep River Boys i 1956, med Erling Andersen på tenorsaksofon. Tuva Syvertsen gjorde eit eige spor av «Å gjev du batt meg» på debutplata til Valkyrien Allstars frå 2007. Haugtussa som bok kom i femtande opplag i 1952.
Den galne Guten min Hug hev daara,
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
