JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

DiktetKunnskap

Er dette det første miljødiktet i Noreg?

Miljøengasjementet prega diktinga og livet til Sidsel Mørck (1937–2024).

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen

Foto via Wikimedia Commons

Foto via Wikimedia Commons

2444
20240322
2444
20240322

Diktet

Sidsel Mørck: Giftene

Er dette det første miljødiktet i Noreg? Det kjem sjølvsagt an på kva ein legg i omgrepet, men diktet er blitt ståande som eit tidleg og tydeleg døme på miljøengasjementet som prega diktinga og livet til Sidsel Mørck (1937–2024).

Diktet er henta frå den andre diktsamlinga hennar, Dager kan vokse, frå 1969. Mørck var mellom anna inspirert av Rachel Carson og den banebrytande boka hennar Silent Spring/ Den tause våren (1963).

Mørck var òg opprørt over luftforureininga frå fabrikkane på Herøya i Grenland, i nærleiken av der ho budde med familien frå 1969 til 1979. Som kvinne, lyrikar og innflyttar fekk ho først mykje motbør og lite offentleg støtte for kampen mot dei skadelege utsleppa, men året etter skreiv om lag sju tusen under på underskriftsaksjonen til Skien og Omegn Husmorlag, og det blei etter kvart vanskeleg for industrieigarar og politikarar å ignorere kritikken.

Mørck skreiv innanfor dei fleste sjangrar, og ho sørgde for å setje uslettelege diktspor i oss som vaks opp på 1970- og 1980-talet, med samlingar som Erta berta sukkererta (1978) og Sur- og blid-vers (1987), med fleire. Ho heldt fast på engasjementet gjennom jappetid og skiftande politiske vindar, og ho fekk ei rekke prisar, som Rachel Carson-prisen i 1991 og Ossietsky-prisen i 2013.

I 1987 skreiv Sidsel Mørck diktet «Vår eneste himmel» i samband med at Brundtland-kommisjonen kom med rapporten Vår felles framtid. Diktet inneheld dei kjende avslutningslinjene: «Blå er vår eneste himmel/ grønn er vår eneste jord./ Her er vår eneste fremtid,/ nå setter vi våre spor!»

Cathrine Strøm

Giftene

Bare som irritabel kløe

ytterst i forstanden

er tanken på giftene.

For hvis jeg erkjente

at de forgiftet luften

mens vi puster

at de forgifter vannet

mens vi drikker

at de forgifter maten

mens vi spiser

– hvis jeg erkjente –

ville jeg male helvedespøler i svovelgult

over reklameplakatene

ville jeg henge lik av fisk og fugl

i trafikkskiltene

ville jeg stanse mennesker i hast og si:

Ja, det haster

men retningen er feil

vi må løpe mot

dem som dreper hinsides alle lover.

Mordere som de er

medmordere som vi er

lukter det blod av forbrytelsen

LEVESTANDARD,

Og for den skal alle dømmes.

Men bare ytterst i forstanden

irriterer tanken.

Ennå er den ikke død smerte.

Sidsel Mørck

Frå Dager kan vokse (1969)

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Diktet

Sidsel Mørck: Giftene

Er dette det første miljødiktet i Noreg? Det kjem sjølvsagt an på kva ein legg i omgrepet, men diktet er blitt ståande som eit tidleg og tydeleg døme på miljøengasjementet som prega diktinga og livet til Sidsel Mørck (1937–2024).

Diktet er henta frå den andre diktsamlinga hennar, Dager kan vokse, frå 1969. Mørck var mellom anna inspirert av Rachel Carson og den banebrytande boka hennar Silent Spring/ Den tause våren (1963).

Mørck var òg opprørt over luftforureininga frå fabrikkane på Herøya i Grenland, i nærleiken av der ho budde med familien frå 1969 til 1979. Som kvinne, lyrikar og innflyttar fekk ho først mykje motbør og lite offentleg støtte for kampen mot dei skadelege utsleppa, men året etter skreiv om lag sju tusen under på underskriftsaksjonen til Skien og Omegn Husmorlag, og det blei etter kvart vanskeleg for industrieigarar og politikarar å ignorere kritikken.

Mørck skreiv innanfor dei fleste sjangrar, og ho sørgde for å setje uslettelege diktspor i oss som vaks opp på 1970- og 1980-talet, med samlingar som Erta berta sukkererta (1978) og Sur- og blid-vers (1987), med fleire. Ho heldt fast på engasjementet gjennom jappetid og skiftande politiske vindar, og ho fekk ei rekke prisar, som Rachel Carson-prisen i 1991 og Ossietsky-prisen i 2013.

I 1987 skreiv Sidsel Mørck diktet «Vår eneste himmel» i samband med at Brundtland-kommisjonen kom med rapporten Vår felles framtid. Diktet inneheld dei kjende avslutningslinjene: «Blå er vår eneste himmel/ grønn er vår eneste jord./ Her er vår eneste fremtid,/ nå setter vi våre spor!»

Cathrine Strøm

Giftene

Bare som irritabel kløe

ytterst i forstanden

er tanken på giftene.

For hvis jeg erkjente

at de forgiftet luften

mens vi puster

at de forgifter vannet

mens vi drikker

at de forgifter maten

mens vi spiser

– hvis jeg erkjente –

ville jeg male helvedespøler i svovelgult

over reklameplakatene

ville jeg henge lik av fisk og fugl

i trafikkskiltene

ville jeg stanse mennesker i hast og si:

Ja, det haster

men retningen er feil

vi må løpe mot

dem som dreper hinsides alle lover.

Mordere som de er

medmordere som vi er

lukter det blod av forbrytelsen

LEVESTANDARD,

Og for den skal alle dømmes.

Men bare ytterst i forstanden

irriterer tanken.

Ennå er den ikke død smerte.

Sidsel Mørck

Frå Dager kan vokse (1969)

Fleire artiklar

Frank Rossavik er sakprosaforfattar og kommentator i Aftenposten. Like før han fylte fire år, forsvann nesten all høyrsel.

Frank Rossavik er sakprosaforfattar og kommentator i Aftenposten. Like før han fylte fire år, forsvann nesten all høyrsel.

Foto: Leikny Havik

BokMeldingar

Frank Rossavik har skrive ei rørande bok om korleis eit høyrselstap kan påverka kven du blir.

ErikMartiniussen
Frank Rossavik er sakprosaforfattar og kommentator i Aftenposten. Like før han fylte fire år, forsvann nesten all høyrsel.

Frank Rossavik er sakprosaforfattar og kommentator i Aftenposten. Like før han fylte fire år, forsvann nesten all høyrsel.

Foto: Leikny Havik

BokMeldingar

Frank Rossavik har skrive ei rørande bok om korleis eit høyrselstap kan påverka kven du blir.

ErikMartiniussen
Helsedirektoratet i Noreg tilrår same behandling for ME og kronisk utmatting.

Helsedirektoratet i Noreg tilrår same behandling for ME og kronisk utmatting.

Foto: NTB

Ordskifte

«I dag får ikkje ME-pasientane rett behandling.»

Bjørn K. Getz Wold
Helsedirektoratet i Noreg tilrår same behandling for ME og kronisk utmatting.

Helsedirektoratet i Noreg tilrår same behandling for ME og kronisk utmatting.

Foto: NTB

Ordskifte

«I dag får ikkje ME-pasientane rett behandling.»

Bjørn K. Getz Wold

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis