Oppassaren i Lviv
Sovjetmeister i sjakk Leonid Stein var ikkje noko skuleljos.
Foto via Wikimedia Commons
Eg må skriva nokre spalter om ukrainaren Leonid Stein (1934–1973). I 1963 vann han for fyrste gong sovjetmeisterskapen (føre Spasskij), den sterkaste turneringa i verda. Gjennom den stutte karrieren vart han kjend mellom anna for positiv score mot Tal, 3–0.
Stein kom frå Vest-Ukraina og budde etter kvart i den ukrainskspråklege byen Lviv. Av di han var i sjakkeliten og reiste mykje rundt, var hovudspråket hans likevel russisk. Etter triumfen i 1963 vart dei lokale styresmaktene merksame på sjakkgeniet i byen.
Stein vart teken imot av ein høgtståande partifunksjonær. Fyrstesekretæren spurde om Stein kunne tenkja seg å studera. Tja, kvifor ikkje, tenkte Stein, som rett nok ikkje hadde vore noko skuleljos i ungdomen. Kort tid seinare vart han teken inn på universitetet i Lviv.
Omtanken frå pampane kom uventa, av di jødar på den tida hadde store problem med å få tilgang til dei beste universiteta.
Stein fekk til og med ein eigen oppassar som skulle syta for at han stod til eksamen. Stein fortalde seinare fylgjande historie frå munnleg eksamen til sjakklitteraten Semjon Zunik (ei historie forfattaren frå Moskva delte på Internett i 2007).
«Og så skulle eg opp i historie», fortalde Stein. «Kunnskapane mine var vel litt blanda. Eg kunne få ein femmar (beste karakter), men dei kunne òg fint gje meg ein toar.
Eg trekkjer ein eksamensbillett med eit tema og byrjar svara. Oppassaren min sit og høyrer på. Eksaminator avbryt: ‘Kvifor svarar du ikkje på morsmålet ditt (ridnoju movoju)?’ Eg svarar på ukrainsk at eg kan tala morsmålet, men at eg nok meistrar russisk best. Eksaminator held fram på ukrainsk. Han bombarderer meg med spørsmål, han nyt å sjå at eg lid.
Så reiser oppassaren seg og går ut av rommet. Eg kjempar desperat åleine mot eksaminatoren. Det går mot slutten. Men så kjem oppassaren attende med prorektor. Prorektor set seg ved sida av eksaminator og høyrer på. Eksaminator held fram med nådelause spørsmål då prorektor snur seg og kviskrar han noko i øyret. Eg har aldri før eller seinare sett eit så perplekst andlet.
Kor som er, eksaminator gav meg ein firar.»
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Eg må skriva nokre spalter om ukrainaren Leonid Stein (1934–1973). I 1963 vann han for fyrste gong sovjetmeisterskapen (føre Spasskij), den sterkaste turneringa i verda. Gjennom den stutte karrieren vart han kjend mellom anna for positiv score mot Tal, 3–0.
Stein kom frå Vest-Ukraina og budde etter kvart i den ukrainskspråklege byen Lviv. Av di han var i sjakkeliten og reiste mykje rundt, var hovudspråket hans likevel russisk. Etter triumfen i 1963 vart dei lokale styresmaktene merksame på sjakkgeniet i byen.
Stein vart teken imot av ein høgtståande partifunksjonær. Fyrstesekretæren spurde om Stein kunne tenkja seg å studera. Tja, kvifor ikkje, tenkte Stein, som rett nok ikkje hadde vore noko skuleljos i ungdomen. Kort tid seinare vart han teken inn på universitetet i Lviv.
Omtanken frå pampane kom uventa, av di jødar på den tida hadde store problem med å få tilgang til dei beste universiteta.
Stein fekk til og med ein eigen oppassar som skulle syta for at han stod til eksamen. Stein fortalde seinare fylgjande historie frå munnleg eksamen til sjakklitteraten Semjon Zunik (ei historie forfattaren frå Moskva delte på Internett i 2007).
«Og så skulle eg opp i historie», fortalde Stein. «Kunnskapane mine var vel litt blanda. Eg kunne få ein femmar (beste karakter), men dei kunne òg fint gje meg ein toar.
Eg trekkjer ein eksamensbillett med eit tema og byrjar svara. Oppassaren min sit og høyrer på. Eksaminator avbryt: ‘Kvifor svarar du ikkje på morsmålet ditt (ridnoju movoju)?’ Eg svarar på ukrainsk at eg kan tala morsmålet, men at eg nok meistrar russisk best. Eksaminator held fram på ukrainsk. Han bombarderer meg med spørsmål, han nyt å sjå at eg lid.
Så reiser oppassaren seg og går ut av rommet. Eg kjempar desperat åleine mot eksaminatoren. Det går mot slutten. Men så kjem oppassaren attende med prorektor. Prorektor set seg ved sida av eksaminator og høyrer på. Eksaminator held fram med nådelause spørsmål då prorektor snur seg og kviskrar han noko i øyret. Eg har aldri før eller seinare sett eit så perplekst andlet.
Kor som er, eksaminator gav meg ein firar.»
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Fleire artiklar
Nicolai Heiberg-Evenstad og Markus Lund er yngre enn fedrane sine, men likevel gode.
Foto: Norsk bridgeforbund
«Bridge er så vanedannande og tidkrevjande at det kan gå på kostnad av både studium, arbeid, kjærleiksliv, eigne born, barneborn og liknande.»
Reisande på Gardermoen i juni i år. Oslo lufthamn er i særklasse den mest lønsame flyplassen Avinor driv. Dei aller fleste norske flyplassane går med underskot.
Foto: Javad Parsa / NTB
Avinor-krisa tok ikkje slutt da pandemitiltaka gjorde det. Kan det vere styringsmodellen det er noko gale med?
Cissy Houston
Wikimedia Commons
Arkivet: Emily «Cissy» Houston (1933–2024)
Berlin: Med bandet kring seg står Bob Dylan ved flygelet og spelar munnspel.
Foto: Håvard Rem
Som å lesa ei bok
Dylan (83) vert eldre, men skriv og syng betre.
Teikning: May Linn Clement
Papiravisa