Ord om språk
Lettvinne nyvinningar
Grunnen til at vinna står sterkt, er neppe at det har eit meir vinnande vesen enn andre ord.
Vanskar er til for å overvinnast, vert det sagt. Om Karsten Warholm kjem med slike fyndord er ikkje sikkert, men ein vinnartype er han iallfall. Under EM i friidrett i Roma kunne han feire gull på 400 meter hekk.
Foto: Lise Aaserud / NTB
Vanskar er til for å overvinnast, vert det sagt, og det er ikkje berre utprega vinnartypar som kjem dragsande med fyndord av det slaget. Visst er det mykje å vinna ved å møta problema i staden for å vika unna. Men me veit òg at nokre vanskar er uovervinnelege, endå me tek i alt me vinn.
Grunnen til at vinna (eng. win, ty. gewinnen ofl.) står sterkt, er neppe at det har eit meir vinnande vesen enn andre ord. Ofte veit me ikkje kvifor nokre ord vinn terreng og andre ikkje. Derimot veit me at vinna er gamalt, og ein teori som har vunne stor tilslutnad, er at ordet kjem av ei indoeuropeisk rot som tyder ‘streva for; råda med’. Vinst og gevinst kjem frå (låg)tysk, men er i ætt med vårt vinna.
Alt i norrønt var vinna eit kjært ord med mange tydingar, som ‘arbeida, streva’ (vinna í skógi ‘arbeida i skogen’), ‘gjera’ (vinna verk sín ‘gjera arbeidet sitt’), ‘få i si makt’ (vinna land), ‘sigra’ (vinna orrustu ‘vinna slag’) og ‘rekka, nå’ (vinna til himins ‘nå til himmels’). På norrønt er ein vinnari ‘ein som gjer noko’. Ein vinnulítill person er ein ‘som gjer lite arbeid, er lat’.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
