Dikt

Endre Ruset:

Stjålet venn

Flamme Forlag

At sorg og tap er gjenstand for dikt, er nokså vanleg, sidan diktet kallar på det fråverande. Sorga er også omdreiingspunkt i Endre Rusets nyaste diktbok, Stjålet venn. Når sjølvmordet til venen skjedde for ti år sidan, reknar ein kan hende med at den verste sorga har lagt seg. Men i desse dikta riv tapet framleis: «Jeg er en forsinka sørgende/ etter at sorgen er gått ut på dato».

Diktboka peikar attende til Elsket og savnet frå 2014, men også diktboka om Utøya, Deretter (2021), skriven i samarbeid med Harry Man, der terroråtaket og sorga etter det er i søkjelyset.

Sørgjedikta i Stjålet venn er kjenneteikna av at dei ber på medvitet om at det fråverande aldri vert nærverande att, og slik spør eit dikt: «hvor blir du av/ tjuvmelker du kosmos/ overlever du?» I fortvilinga kan «du forvandles til en bikkje». Ein ser at objekta for sorga samstundes vert skotne ut i det endelause himmelrommet og haldne fast nede på den avgrensa jorda, blant bikkjene, altså som eit jaga vesen utan fast bustad, som aldri kjem til ro.

Det mest varige og produktive med dikta synest å vere dei poetiske paradoksa og bileta. Det er desse bileta det lyriske eget sit att med i denne fasen av sorga, som blir kalla «den andre bølgen/ uten bølger». Ja, her er det som om linene talar om ei sorg utan sorg, noko som kanskje er umogleg å førestille seg, innhaldslaus og tom som ho må vere, jamvel om den språklege utsegna likevel lagar bilete, i det minste vibrerer det i eit negativt bilete. Ihugkominga og minnearbeidet vert også truga: «drikker opp vannet/ i glemselens elv/ etterlater havbunnen tom».

Å halde fast minna som noko stabilt verkar nyttelaust, då stivnar dei og blir kraftlause. Ved at dei stadig blir haldne mot det tomme, det ikkje-verande, i eit språkleg forlaup som nektar eksistensen deira, er det som dei framleis eig poetisk kraft.

Fleire av dikta i boka er skrivne til andre høve og innarbeidde i samanhengen i boka. Det fungerer godt, mellom anna fordi det finst fleire samanbindande motiv. Nokre dikt har ei enkel oppbygging, boren fram av ein god idé, slik som diktet i den andre avdelinga. Det finst også enkeltsekvensar, slik som lista over hestar, reelle og tenkte, i diktet «Fra et stoppested på den transmongolske jernbanen», der den lyse ideen kan hende blir i overkant uttværa, men samstundes bidreg til den nemnde kompositoriske variasjonen.

Artig er det at det som kan oppfattast som opningsdiktet, «(avskjed under en statue fra Påskeøya)», står heilt til slutt. Og så finst det bilete her, konkrete og fulle av tvitydig kraft, som gjer at ein ikkje så lett kjem seg laus frå diktet ein har framføre seg.

Sindre Ekrheim

Sindre Ekrheim er lyrikar og fast bokmeldar i Dag og Tid.