Dikt

Lars Saabye Christensen:

Onkel Onkel

Cappelen Damm 2024

Diktboka til Lars Saabye Christensen kallar på ein mann ved namn Onkel Onkel. Det særeigne er at han, trass i at for- og etternamn indikerer ein slektskapsrelasjon, ikkje kjenner nokon, ifølgje dikta. Han er grunnleggjande einsam og lengtar nok etter kontakt: «Det er godt å være i dårleg selskap/ så lenge man ikke er alene».

Onkel er uvanleg oppteken av vedlikehald og av onsdagar, fordi «da er det lengst til begge søndagene». Elles syslar han med ei obskur og aldri avslutta avhandling om den «fullgode grunn» som skulle ha blitt innlevert dagen før Sovjet gjekk inn i Afghanistan.

Vonde onklar

I litteraturen finst fleire vonde onklar. Hos Sofokles høyrer me at Antigone trassar onkelen, kong Kreon, som nektar å gi bror hennar ei gravferd. Onkelen Kreon dømmer difor Antigone til å verte gravlagd levande. No er ikkje Onkel Onkel korkje konge eller så vond, han er berre passeleg sta, passeleg mistilpassa tidsånda og kjenner på kjensla av å vere avleggs.

«For somme kan det kanskje bli i overkant mange ordspel.»

Dikta til Lars Saabye Christensen dannar eit poetisk og underhaldande portrett av den anonyme figuren som alle er i slekt med, eller slektar på. Onkel har attkjennelege trekk, men han stammar djupast sett frå språket, han har ein skikkelse danna av ståande vendingar og ordtak som Christensen har vridd på og tilført poetisk snert.

Oftast vil ikkje poeten ramse dei opp, han vil heller dreie og snu på dei og lage ordspel som fornyar og overraskar – og her finst uhorveleg mange sitatvennlege einlinjarar som syg seg fast i hjernebarken: «Om det ikke var godt sagt/ så var det godt å få sagt det».

Ein stad kallar det på latteren, ein annan stad framkallar det attkjennande nikk hos lesaren, når til dømes kritikk av tilslørande politikarspråk vert påtalt: «Problemet må først bli så stort/ at det kan kalles en utfordring/ og da er det jo ikke lenger et problem».

Ordspel

Underteikna har sans for dikta og for bokprosjektet, som byggjer opp ein heil karakter gjennom å fornye forslitne språkvendingar – ein person som sjølv er nedsliten og forbigått av tida og har sine dagar talde, men med talen og tanken i behald.

For somme kan det kanskje bli i overkant mange ordspel og for mykje filleristing av etablerte vendingar. Men her finst også heilt reinskorne og enkle poetiske bilete som grip med uvanleg kraft: «Ingenting er som å rake løv/ Da er onkel i sitt ess/ Det er langt bedre enn å måke snø/ Trærne gjør seg ferdige/ Himmelen derimot tar ikke slutt».

Sindre Ekrheim

Sindre Ekrheim er lyrikar og fast bokmeldar i Dag og Tid.