JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Ordskifte

Ja til skule, nei til studentfabrikk

Diverre er samarbeidet mellom skulen og høgre utdanningsinstitusjonar ofte dårleg.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Studentar på Universitetsbiblioteket på Blindern i Oslo.

Studentar på Universitetsbiblioteket på Blindern i Oslo.

Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB

Studentar på Universitetsbiblioteket på Blindern i Oslo.

Studentar på Universitetsbiblioteket på Blindern i Oslo.

Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB

3729
20240503
3729
20240503

Ønskjer du å delta i debatten? Då kan du sende innlegget ditt til ordskifte@dagogtid.no

Utdanning

Takk til Anders Folkestad og Torbjørn Ryssevik for at dei (Dag og Tid 26. april) understrekar kor naudsynt det er å satse på lektorutdanning. Dette er også mi eiga faste overtyding. Vi treng desse diskusjonane, især sidan siste evaluering frå Norsk organ for kvalitet i utdanninga (Nokut) syner at kvaliteten på desse utdanningane er særs vekslande kringom i landet.

Det er ikkje naudsynt å gå i forsvar, karar, eg ser ikkje ned på skulen. At 19-åringane no ofte saknar grunnkunnskapar om språk, matematikk, samfunn, kulturhistorie og ikkje minst europeisk historie frå nybyrjarstudentane, legg eg sjølvsagt ikkje ned på lærarane i skulen, snarare på politikarane og direktorata.

Det flåsete nyordet «skulifisering» sikta til gamle diskusjonar om «det skulske», altså at ein utdannar folk til det som går føre seg i skulen, ikkje i samfunnet. Det er frekt, sjølvsagt, men er alltid ein fare, og i alle høve kan ikkje universiteta, som skal lære folk å oppdage og å tenkje systematisk og kritisk, basere seg på at alle kan støypast i same form.

Eg er sjølv organisert i Utdanningsforbundet, men skulle ynskje dei og andre hadde stått meir imot instrumentaliseringa av dei sjølve og av elevane. Det har vore altfor mykje diskusjon om løn og for lite om prinsipp. Såleis om at elevar, no også studentar, skal omgjerast til objekt for at stat og kven det er skal nå sine mål, ikkje den einskilde personen som er utsett for målsauminga.

Kva om vi saman kollokverte om skriftene til Hans Skjervheim, Jon Hellesnes, Gunnar Skirbekk, Erling Lars Dahle, Olga Dysthe, Laila Aase, Svein Sjøberg og fleire andre brave kjemparar for sjølvstendig kritisk tenking – og deira no forsvinnande fåe etterkomarar.

At 19-åringar ein møter ved universiteta, er usikre, er normalt. At dei kjem til oss og ynskjer stadfesting av alt dei før har opplevd, er ikkje like normalt. Men dersom dei ikkje vert meir vågale når dei skal ut i yrkeslivet, har vi heilt feila med oppgåvene i profesjonsutdanningane. Diverre er samarbeidet mellom skulen og høgre utdanningsinstitusjonar ofte dårleg, men då lyt altså skular og andre arbeidsplassar vere viljuge til å fortelje kva dei ynskjer av kompetansen til kandidatane vi sender dei i praksis; det kan då ikkje vere at dei skal repetere snautt det same som dei lærte i skulen dei gjekk på?

Framleis er universiteta med på å gjere vårt til at utdanning er ein prosess der kvar og ein kan endre seg, ut frå eigne føresetnader og målsetjingar.

Og nei, vi juksar ikkje. Litt undrar det meg at både lektorar og andre hoverer over hardt arbeidande profesjonsutdannarar med å gjere to skrekkens døme til vitnemål om at dei titusentals masteravhandlingar som er skrivne siste 20 åra, er falskneri, og at alle universitetsgrader geråder i elende. Likevel, lat oss edrueleg vedgå at juks sjølvsagt vert ei større og større freisting, når krava er å gjere som alle andre på same tid med same føremål: å tene pengar for institusjonen og for seg sjølv, i staden for å lære folk å tenkje og arbeide systematisk.

Kunne vi snart kome i gang med ein sårt tiltrengt samtale, som staute folk som Rune Slagstad for lengst har etterlyst fleire gonger, om kva som er føremålet med profesjonsutdanningane våre, må vi ha med dei som skaper fundamentet for slike, nemleg vidaregåandelærarane.

Lat fagorganisasjonane våre samarbeide betre så vi kan fjerne oss frå direktoratsretorikken og kome nærare ein samforstand.

Bjørn Kvalsvik Nicolaysen er professor i lesevitskap ved Universitetet i Stavanger og fast skribent i Dag og Tid.

Les også: «Skulifisering og standardisering»

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Ønskjer du å delta i debatten? Då kan du sende innlegget ditt til ordskifte@dagogtid.no

Utdanning

Takk til Anders Folkestad og Torbjørn Ryssevik for at dei (Dag og Tid 26. april) understrekar kor naudsynt det er å satse på lektorutdanning. Dette er også mi eiga faste overtyding. Vi treng desse diskusjonane, især sidan siste evaluering frå Norsk organ for kvalitet i utdanninga (Nokut) syner at kvaliteten på desse utdanningane er særs vekslande kringom i landet.

Det er ikkje naudsynt å gå i forsvar, karar, eg ser ikkje ned på skulen. At 19-åringane no ofte saknar grunnkunnskapar om språk, matematikk, samfunn, kulturhistorie og ikkje minst europeisk historie frå nybyrjarstudentane, legg eg sjølvsagt ikkje ned på lærarane i skulen, snarare på politikarane og direktorata.

Det flåsete nyordet «skulifisering» sikta til gamle diskusjonar om «det skulske», altså at ein utdannar folk til det som går føre seg i skulen, ikkje i samfunnet. Det er frekt, sjølvsagt, men er alltid ein fare, og i alle høve kan ikkje universiteta, som skal lære folk å oppdage og å tenkje systematisk og kritisk, basere seg på at alle kan støypast i same form.

Eg er sjølv organisert i Utdanningsforbundet, men skulle ynskje dei og andre hadde stått meir imot instrumentaliseringa av dei sjølve og av elevane. Det har vore altfor mykje diskusjon om løn og for lite om prinsipp. Såleis om at elevar, no også studentar, skal omgjerast til objekt for at stat og kven det er skal nå sine mål, ikkje den einskilde personen som er utsett for målsauminga.

Kva om vi saman kollokverte om skriftene til Hans Skjervheim, Jon Hellesnes, Gunnar Skirbekk, Erling Lars Dahle, Olga Dysthe, Laila Aase, Svein Sjøberg og fleire andre brave kjemparar for sjølvstendig kritisk tenking – og deira no forsvinnande fåe etterkomarar.

At 19-åringar ein møter ved universiteta, er usikre, er normalt. At dei kjem til oss og ynskjer stadfesting av alt dei før har opplevd, er ikkje like normalt. Men dersom dei ikkje vert meir vågale når dei skal ut i yrkeslivet, har vi heilt feila med oppgåvene i profesjonsutdanningane. Diverre er samarbeidet mellom skulen og høgre utdanningsinstitusjonar ofte dårleg, men då lyt altså skular og andre arbeidsplassar vere viljuge til å fortelje kva dei ynskjer av kompetansen til kandidatane vi sender dei i praksis; det kan då ikkje vere at dei skal repetere snautt det same som dei lærte i skulen dei gjekk på?

Framleis er universiteta med på å gjere vårt til at utdanning er ein prosess der kvar og ein kan endre seg, ut frå eigne føresetnader og målsetjingar.

Og nei, vi juksar ikkje. Litt undrar det meg at både lektorar og andre hoverer over hardt arbeidande profesjonsutdannarar med å gjere to skrekkens døme til vitnemål om at dei titusentals masteravhandlingar som er skrivne siste 20 åra, er falskneri, og at alle universitetsgrader geråder i elende. Likevel, lat oss edrueleg vedgå at juks sjølvsagt vert ei større og større freisting, når krava er å gjere som alle andre på same tid med same føremål: å tene pengar for institusjonen og for seg sjølv, i staden for å lære folk å tenkje og arbeide systematisk.

Kunne vi snart kome i gang med ein sårt tiltrengt samtale, som staute folk som Rune Slagstad for lengst har etterlyst fleire gonger, om kva som er føremålet med profesjonsutdanningane våre, må vi ha med dei som skaper fundamentet for slike, nemleg vidaregåandelærarane.

Lat fagorganisasjonane våre samarbeide betre så vi kan fjerne oss frå direktoratsretorikken og kome nærare ein samforstand.

Bjørn Kvalsvik Nicolaysen er professor i lesevitskap ved Universitetet i Stavanger og fast skribent i Dag og Tid.

Les også: «Skulifisering og standardisering»

Emneknaggar

Fleire artiklar

Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Foto: Den Nationale Scene

Meldingar

Sterkt og poetisk om etnisk utanforskap

Ei enkel, framifrå framsyning om vondskapen som synest å ha bite seg fast i oss.

Jan H. Landro
Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Foto: Den Nationale Scene

Meldingar

Sterkt og poetisk om etnisk utanforskap

Ei enkel, framifrå framsyning om vondskapen som synest å ha bite seg fast i oss.

Jan H. Landro
Anna Fesun, «Guds moder», gjev «magisk hjelp» til hjelpelause og medvitslause ukrainarar – mot eit verdsleg vederlag.

Anna Fesun, «Guds moder», gjev «magisk hjelp» til hjelpelause og medvitslause ukrainarar – mot eit verdsleg vederlag.

KrigSamfunn

Krig og psyke

Det er vanskeleg å vite om den nye «sigersplanen» som president Zelenskyj nyleg varsla, er ein verkeleg sigersplan eller berre ein ny freistnad på å kurere tungsinn i det ukrainske samfunnet.

Andrej Kurkov
Anna Fesun, «Guds moder», gjev «magisk hjelp» til hjelpelause og medvitslause ukrainarar – mot eit verdsleg vederlag.

Anna Fesun, «Guds moder», gjev «magisk hjelp» til hjelpelause og medvitslause ukrainarar – mot eit verdsleg vederlag.

KrigSamfunn

Krig og psyke

Det er vanskeleg å vite om den nye «sigersplanen» som president Zelenskyj nyleg varsla, er ein verkeleg sigersplan eller berre ein ny freistnad på å kurere tungsinn i det ukrainske samfunnet.

Andrej Kurkov

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis