Helse

Roar Ulvestad

Det er bra at det vert skrive om HPV-vaksine, for å spreie kunnskap og medvit om dette enkle grepet for å førebygge alvorleg sjukdom. Det som er mindre bra, er at det av journalist Christiane Jordheim Larsen (Dag og Tid 11. oktober) vert framstilt som om det å få kreft av HPV-virus er ein kvinnesjukdom. Det vert referert til livmorhalskreft, vorter og kjønnsvorter. Kreftrøynda er diverre større enn det, og har ikkje alltid kjønn som grensemarkørar.

Sjølv om halvparten av krefttilfella på grunn av HPV er livmorhalskreft, er viruset ikkje berre ei kvinneliding. Faktisk er kreft på grunn av HPV på frammarsj hos menn. Diverre er det lågt medvit om menn sine kreftformer i samfunnet, og det er ein utbreidd myte at HPV-virus er knytt til kvinnekreft. På Kreftforeningen si heimeside kan vi lese at ein HPV-infeksjon hos menn kan gje kreft i penis, endetarm, munn og svelg, og at vi dei siste åra har fått ein stor tilvekst av slik kreft.

Kreft spør ikkje om besøkstid, og HPV-viruset bryr seg ikkje om kjønn. HPV hos menn er i stor vekst, hos stadig yngre menn. Dette er ein av dei få kreftformene ein faktisk kan førebygge og unngå, men då må ordskiftet inkludere alt vi har av kjønn.

Vi veit frå før at menn er frykteleg dårlege til å forvalte eigen helse, dette er diverre stadfesta i den ferske mannsrollerapporten (NOU 2024: 8). Der kan vi mellom anna lese at menn er langt dårlegare enn kvinner til å nytte primærhelsetenesta. Internettet fløymer heller ikkje over av kreftbloggar frå mannehand. Menn blir sjuke, lir og døyr for seg sjølv, i stor grad utan å dele erfaringar eller kunnskap. Menn, som tradisjonelt vert sett på som handlekraftige vesen, er også tradisjonelt i djup fornekting på helsetema. Menn treng kunnskap, og menn treng å bli pusha, både til å snakke og til å handle.

Kreft er eit stort og uoversiktleg sjukdomsfelt der majoriteten av kreftformer er blinde for kjønn. Når temaet er HPV, må vi spreie heile kunnskapen, ikkje berre kvinnedelen.

Eg er elles hundre prosent samd i hovudbodskapen til Jordheim Larsen: HPV-vaksinen bør vere den beste, vere gratis for jenter og gutar og ein sjølvsagd del av vaksineprogrammet. Gardasil 9, den beste vaksinen, vil på kort sikt tene seg inn att gjennom eit redusert tal krefttilfelle. Kvinner som menn.