Reportasje
Ikkje heilt kolsvart
Snart legg kolstøvet seg over Longyearbyen på Svalbard for siste gong. Kor mørkt er eigentleg kapittelet som snart, truleg, er over?
Alt kol frå Store Norske på Svalbard vert sendt med båt til Tyskland, der det vert brukt i stålproduksjon.
Foto: Siri Helle
Det høyrest enkelt ut: Oljelandet Noreg er ein klimaversting med desperat trong for å syne at vi tek ansvar for å redusere bruken av fossil energi. Kva kan då vere meir logisk enn å legge ned produksjonen av den mest ureinande energikjelda av alle, kolet, på Svalbard?
Rett nok har kolet vore livsnerven i dette samfunnet, men det tel jo berre nokre tusen menneske, og produksjonen har ikkje eingong vore direkte økonomisk lønsam på det nokon kan hugse.
Eg hugsar vagt då regjeringa, ved dåverande næringsminister Monica Mæland, la ned drifta av kolgruvene i Svea. Eg hugsar at industriromantikaren i meg tenkte det var trist, men at det nok var naudsynt likevel – eit steg i rett retning i den store klimakampen. Kol har ingen plass i eit fornybart samfunn. Så enkelt er det.
Var det så enkelt likevel?
Kolet er eldre enn Svalbard slik vi kjenner det, danna som det er for kring 60 millionar år sidan, då øyriket låg ein heilt annan stad. Kol er jo omdanna plantemateriale, og det kan synast ulogisk at slikt finst i store mengder på Svalbard, all den tid det er lite plantedekke på 78 grader nord. Men på den tida kolet vart danna, låg Svalbard på høgde med Nordland fylke, og klimaet var slik at øya var dekt av skog.
At øyriket har tatt turen nordover, har sine fordelar når ressursane skal vinnast ut. Den manglande vegetasjonen kombinert med brear og elver har ført til avkledde fjellsider der kollaga er synlege i dagen. Både fangstfolk og skip har brukt svalbardkol lenge før gruvedrifta byrja.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
