Få bøker har gjort så sterkt inntrykk på meg som Parfymen – historien om en morder, debutromanen til den tyske forfattaren Patrick Süskind. Ho kom ut i glansperioden til Den norske Bokklubben – annankvar nordmann hadde boka i hylla, og suksessen var så enorm på verdsbasis at Süskind aldri klarte å følgje han opp.

Historia om den ytst spesielle ungguten Grenouille er då òg så original og bisarr at ein skal vere temmeleg blasert for å stille seg likegyldig. Kort fortalt handlar det om ein barneheimsgut med ein heilt usedvanleg nase, han kan til dømes fortelje ein erfaren parfymemakar nøyaktig kva ingrediensar ei duft inneheld.

Parfymemakaren tilset han sporenstreks som assistent, og Grenouille utviklar i si monumentale einsemd ei tru på at han er i stand til å fange essensen av dufta til ei ung kvinne, og det er derifrå det verkeleg byrjar å bli makabert. Boka vart filma, med sterk sans for nitide detaljar i folkekultur og klesdrakter, og den franske parfymebyen Grasse er sentrum for handlinga, som mellom anna hadde sjølvaste Dustin Hoffman i rolla som parfymemakaren.

Sidan Grasse berre er ein liten busstur unna min vanlege franske tilhaldsstad, måtte vi sjølvsagt ta turen, sjølv om «liten busstur» i dette landskapet så absolutt ikkje er utan prøvingar. Vegane er så infernalsk svingete at balansenerven din blir forvirra, og det blir ikkje betre av at franske sjåførar meiner at vitsen med ein gasspedal er at han alltid skal bli tråkka i botn.

Vel framme i Grasse veltar minna frå boka og bileta frå filmen opp. Sjølv om vi var i den sørfranske høgsommaren med steikande sol og asurblå himmel, var den gloomy kjensla bastant til stades. Om den uhyggekjensla var blitt planta i meg som ein fordom, kan godt vere, men ho forlét meg heller aldri mens eg var der.

Bysentrumet har tronge gater med fem–seks etasjar høge gamle hus på kvar side, noko som gir ei trykkande kjensle. Eg kunne ved kvart gatehjørne levande førestille meg at Grenouille kom snikande med ein striesekk som inneheldt liket av endå ei vakker, raudhåra ung jente.

Sjekkar ein ut filmen, viser det seg at særs lite av han er filma i Grasse. Det meste er gjort i Catalonia, noko i Paris. Illusjonen har dei i alle tilfelle klart å skape med overtyding: Den mest inntrykkssterke delen av filmen går føre seg (for meg) i Grasse, i alle sine grufulle detaljar.

Omgivnadene, derimot, med langstrakte åkrar med sjasmin- og lavendelblomster, kilometer på kilometer i nesten overnaturleg sterke fargar, råvarene til den berømte parfymeproduksjonen, er uendeleg vakre. Det er ein sterk kontrast til den skremmande og aparte historia som for all framtid er knytt til Grasse.

Sanseinntrykka blei så sterke at det er umogleg for meg å hugse noko av maten vi åt, sannsynlegvis ein heilt grei fransk bistromeny som ikkje utmerkte seg i verken den eine eller andre retninga. Iallfall ikkje noko eg såg noko poeng i å fotografere. Heile byen er parfyme frå inst til ytst, leksikalske kjelder omtalar Grasse gjennom fleire hundre år som verdas parfymehovudstad.

Har du med deg ein duftinteressert reisepartnar, er det ein fordel å vere utstyrt med ein porsjon tolmod. Parfymeprodusentane Galimard og Fragonard er naturlegvis sterkt til stades, og parfymemuseet i byen kjem ein ikkje utanom. Problemet er at ein heile tida tenkjer på Grenouille.

Og forfattaren sjølv? Han lever no særs tilbaketrekt, delvis i Frankrike, delvis i Tyskland, og viser seg ikkje offentleg. Han nektar å la seg intervjue og fotografere. Han er kanskje lei av heile parfymesirkuset. Berre boka aleine gav han nok inntekter til å kunne gi ein god dag i resten av verda, med tjue millionar selde bøker.

Det går rykte om at han selde filmrettane for 100 millionar, men det er ikkje bekrefta. Lenge såg han berre Stanley Kubrick eller Milos Forman som verdige til å filmatisere boka, men han gav til slutt etter for regissøren Tom Tykwer. Eg vil tru turistbransjen i Grasse takkar dei begge.

Dagfinn Nordbø

Dagfinn Nordbø er tekstforfattar og satirikar.