Ord om språk
«Det er ikkje for inkje me seier at noko 'dampar av erotikk' eller er 'dampande heitt'.»
Teikning: May Linn Clement
Hjuldamparen «Skibladner» har gått i hi for vinteren, men han held dampen oppe i sumarmånadene. Mange andre dampdrivne farkostar er derimot heilt ute or soga. Før kunne folk sitja på dampbåten («dar kjem dampen») eller i ei togvogn dregen av eit damplokomotiv og dampa på sigarar og sigarettar. Det er mindre dampfart no, men damp har slett ikkje dampa bort.
Damp er eit lågtysk lånord. Folk som helst styrer unna slike ord, nyttar eim (norr. eimr) i staden. Hjå Aasen finn me til dømes eimbåt, eimkjøk (‘dampkjøken’) og eimverk (‘dampmaskin’). Det er gilde ord, men dei har mestsom aldri fått opp dampen. Damp har grunntydinga ‘noko uklårt’ og kjem av ei rot som tyder ‘støva, ryka, blåsa’. Verbet dampa kjem av damp.
Andre ord i denne ætta er dimme (‘uklårleik, dis’), dim (‘halvmørk; matt; uklår’), dimma (frå engelsk, ‘skrua ned (bil)ljoset’), dum (eig. ‘mørk, uklår’), dumbe (‘støv’) og svensk damm (‘støv’). Eg legg vel ingen dempar på stemninga om eg seier at verbet dempa òg høyrer til her. Grunntydinga til dempa er ‘få (eld) til å dampa og ryka (og dimed slokna)’.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
