Har du prøvd kombucha enno? Den fermenterte teen har vore kjend i Noreg i såpass mange år no at mange har fått han med seg: Her til lands byrja produktet, som så ofte elles, på kjøkkenbenkane hjå nokre ekstra mat- og helsemedvitne menneske – for så å vekse seg inn i butikkhyllene våre.

Dei fleste daglegvarehandlar med litt godt utval har no minst éin variant av kombucha i kjøleskåpet saman med brus, energidrikk og vatn – og dei sel han til ein literpris langt over alle dei andre produkta i dei hyllene. Hjå Oda kostar til dømes Roots Kombucha med ingefær 151 kroner per liter, medan brusen Solo kostar 55 og energidrikken Battery 56 kroner per liter. Er butikkversjonen av kombucha verd den stive prisen?

Bakterievekst

Som vanleg tek vi oss tid til fyrst å gå litt i djupna på kva kombucha eigentleg er. Kort oppsummert er det eit brygg: Ein bryggar kombucha på same måte som ein bryggar øl, berre at ein i staden for malt og rein gjær brukar te, sukker og ein levande slimkropp av gjær og bakteriar. Det er dette sistnemnde kombuchafolket kallar ein scoby. Scoby er ei forkorting for Symbiotic Culture of Bacteria and Yeast. Om ein legg godsida til, kan ein seie han ser ut som det barnet ditt helst vil ha i godterihylla. Om vi ikkje er like venleg innstilte, er det òg rettvist å samanlikne han med skikkeleg tjukk kakaosnerk.

I motsetnad til begge desse har scobyen ein funksjon. Han ligg på toppen av kombuchabrygget og sender usynlege sopp- og bakteriearmar ned i det oksygentomme vasslivet, der dei snart byrjar å omdanne sukkeret til både kolsyre og andre meir smaksrike syrer: Søtt sukker vert til syrleg, frisk smak, som vert balansert mot det bitre i teen. Teen er ferdigbrygga før prosessen startar, nemleg, og blanda ut med sukker. Men sidan sukkeret i stor grad vert bakteriemat, er sukkerinnhaldet i den ferdige drikken temmeleg lågt, under ein tredjedel av sukkeret vi finn i brus.

Likevel – kombucha er ikkje heilt sukkerfritt. Trass det vert drikken av mange kategorisert som helsekost: Den levande og mangfaldige bakteriekulturen skal bidra til sterkt immunforsvar og sunt fordøyingssystem, vert det mellom anna hevda.

Påstandane er likevel fyrst og fremst det – ikkje prova påstandar – og til vi veit det sikrare, vert det opp til deg å finne ut korleis kombuchakulturen fungerer i din kropp.

Den enklaste måten å gjere det på er å kjøpe ei flaske på butikken – dersom det er ekte vare å få kjøpt der, då.

Og prisvekst

Og tru det eller ei: Eg vert positivt overraska. Dei aller fleste kombuchavariantane eg finn i butikkhyllene, har ekte og ærlege innhaldslister. Dei er laga på te, sukker og kombuchakultur – og ei lang rekke smakstilsetjingar, men også desse er det dei gjev seg ut for å vere: Kombucha med ingefær er smaksett med ekte ingefær og ikkje aroma, det same med varianten med gurkemeie, den med bringebær og sitrontimian og varianten med solbær.

Er dette noko av årsaka til at kombucha er så dyrt? Mykje kan tyde på det. Mellom anna at eg hjå Meny berre finn éi kombuchamerkevare til sals under 100 kroner literen – og det er den einaste varianten som er smaksett med kunstige aromaer, søtningsmiddel og konserveringsmiddelet sitronsyre.

Merkevara eg snakkar om, heiter Nexba og vert produsert i Polen for den norske merkevareeigaren Alpha Brands AS. Den er det lett å styre unna: Er det noko som ikkje er verdt prisen, er det 95 kroner literen for småjuksete fermentert te.

Men kva med 151 kroner for ein liter Roots Kombucha med ingefær? Det er ikkje berre dyrare enn brus, det er også dyrare enn øl – sjølv utan alkoholavgift, for kombuchabrygginga produserer jo ikkje alkohol. Det gjer drikken til eit godt alkoholfritt alternativ, mykje meir spanande til mat enn søt og klissete brus.

Alle kombuchaprodusentane er små og uavhengige. Det kostar, jamført med å vere del av ei kjede og eit konsern. Samstundes veit kjedene at mange av oss forbrukarar veit nett dette, og difor er viljuge til å betale meir for slike varer. Det er ikkje rettvist. Prisen på kombucha er vel høg. Om eg har råd, kjøper eg det likevel – både fordi det smakar godt, og fordi det gjer godt for matsystemet vårt at det finst ekte og ærlege varer der.

Siri Helle