Eit lite menneske som skal lære å ete. Vegen vekk frå mjølk, frå å suge, til å ete, smake, tygge, svelgje – eit lite mirakel kvar gong, og ikkje noko lite ansvar for mange: Kva mat gjev vi?

Diskusjonen finst alt. Ikkje minst er han ein del av diskusjonen kring ultraprosessert mat, fordi mykje babymat er nettopp det: laga av næringsstoff som er plukka frå kvarandre og sette saman att for å gje den «optimale» starten. Sunnast, lettast, mest velsmakande, tryggast – det er mange val å ta og mange røyster å lytte til.

Helsevesenet seier ein ting, forskinga, influensarane og forståsegpåarane noko anna, barnet kanskje (mest truleg) noko heilt anna, lommeboka har si røyst i røyndommen, og kva med magekjensla til foreldra midt oppi det heile?

Det går an å seie at vi har gjort det unødvendig vanskeleg. Men noko er i alle fall temmeleg lett å velje vekk.

Forsvinn fort

Heile kategorien er temmeleg ny. Vi skal ikkje gå mange år attende før ingen hadde høyrt om «barnematsnacks». Men no er den tida over.

Snacksen vi skal gje til babyane og småborna våre, skil seg likevel frå snacksen vi kjøper til oss sjølve. For der han gjerne inneheld ei god mengde feitt, salt, sukker og andre ikkje heilt supersunne greier, vert babysnacksen marknadsført som nettopp det: supersunn, laga på og med smak av frukt, bær og grønsaker.

Kiddylicious lagar riskjeks med raudbete og bringebær, noko som heiter Poppis med blåbær, Potetstavar med ostesmak (og nei, dette er ikkje chips), Smoothie-bitar med jordbær og banan og Crispy fruktfisk med bringebær. Ella’s organic hiv seg på trenden med Maizepuffs med gulrot og pastinakk.

Snacksen er spesiallaga slik at barnet skal kunne ete han sjølv: halde i handa og småbite og suge, for han knekk ikkje, ingen farlege bitar kan finne vegen ned i feil røyr. Desse spesialsnacksane smeltar nemleg med ein gong dei finn vegen inn i munnen.

«Dette med mat som forsvinn – smeltar vekk – med ein gong vi får han i munnen.»

Hm. Dette med mat som forsvinn – smeltar vekk – med ein gong vi får han i munnen. Har vi ikkje høyrt om det før?

Vi har det. Konseptet vanishing caloric density – forsvinnande kaloritettleik – har vore omtalt i denne spalta fleire gongar. Konseptet er funne opp av vaksensnacksbransjen, det er aller tydelegast i ostepop og har hovudsakleg éin funksjon: å få oss til å ete meir.

Når mat forsvinn med ein gong vi får han i munnen, vekker det smakslaukane våre, men utan å gje oss den mettkjensla vi ville fått om vi hadde ete same mengde kaloriar frå ei matvare vi måtte tygge, kverne og jobbe med å klare å svelgje.

Dyre gram

Småborn skal sjølvsagt ikkje tenkje på farane ved å ete for mykje, ikkje foreldra deira heller skal det, dei skal late babyane verte runde og knubne utan dårleg samvit, men dei vaksne kan likevel få verte litt fornærma dersom dei vert lurte – som eg vil hevde er nettopp det dei vert av desse babysnacksprodukta.

For kva er det eigentleg borna vert springande rundt og suge på? Det er i alle høve ikkje tettpakka næring. Aller verst er blåbærpoppisen frå Kiddylicious: laga på rismjøl og tapiokastivelse, druejuicekonsentrat og 2 prosent blåbærpulver. Dette er 90 prosent tomme karbohydrat. Laga for at barnet ditt skal ete han utan å verte mett, men med ei stadig sterkare lyst på meir, meir, meir.

«Dette suget kostar.»

Dette suget kostar. Kanskje ser vi det ikkje med ein gong: Ein pakke med åtte bitar med blåbærsmak kostar trass alt ikkje meir 29 kroner hjå Oda.com, eller 33 kroner på Meny. Men kvar bit veg ikkje meir enn 2 gram. Det gjev ein kilopris på mellom 1800 og 2000 kroner. Potetstavane ligg godt over 1500 kroner kiloet, medan smoothiebitane er aller dyrast: Jordbær og banan som er poppa opp og dehydrert, har fått ein kilopris på over 2900 kroner.

Er det verdt det? Det må sjølvsagt alle foreldre finne ut for seg sjølv. Men eg vil oppfordre til å ta ein liten kikk på innhaldslista før innkjøp: Maispuffane frå Ella’s organic er til dømes monaleg meir næringstette enn blåbærpuffane til Kiddylicous.

Og så kan det hende at sjølv born, sjølv born i Noreg i 2024, har godt av litt motstand iblant – om så berre mellom dei små, søte mjølketennene.

Siri Helle