Det er noko eige med å kjøpe mat på gata, synest eg. Noko bitte litt forbode og farleg. I det minste er ein så vidt på sida av systemet, når ein ikkje kjøper mat på verken ein butikk eller ein kafé eller restaurant. Di enklare utsalet er, di sterkare vert denne kjensla.

Difor er eg i utgangspunktet skeptisk når eg finn ein produktserie som heiter nettopp Street Food i ei hylle på ein supermarknad. Men eg vert jo nøydd til å gje dei ein sjanse.

Produkta det dreier seg om, høyrer heime i det thailandske kjøkkenet og kjem i tre variantar: Korma Chicken Noodles, Satay Kylling med nudler og Pad Thai Kylling med nudler. Kjende rettar, dette, på god veg til å verte ein del av standardrepertoaret i norske hushald og sikkert å finne i fleire hyllevariantar.

Street Food skil seg likevel frå mange andre produkt: Dei er ikkje berre thailandske, dei er i sin heilskap produserte i Thailand. Unntaket er kveitemjølet til nudlane – ifylgje innpakninga kjem det frå Australia. Alt det andre, må vi gå ut frå, er thailandsk.

Dette inkluderer altså kyllingen. Vi importerer kylling frå Thailand, oppdagar eg, og kjenner umiddelbart ein sterk trong for å finne ut korleis denne næringa artar seg.

Vertikal integrering

Det syner seg fort at produksjon av broilerkylling er ei næring i vekst i Thailand, og at brorparten av denne veksten er laga nettopp for eksport. Næringa har vore gjennom både industrialisering og modernisering dei siste par tiåra, og utviklinga er sett i samanheng med ei vertikal integrering der stadig fleire av kyllingfarmane er eigde av store konsern som kontrollerer heile verdikjeda – frå foreldregenerasjon av produksjonsdyr til farmane sjølve produksjonsgenerasjonen vert oppdratt på, via fôrproduksjon til slakteria og produkta som vert produserte der og sende ut over store delar av verda.

Ikkje noko av dette bør vere ukjent for oss her heime – vi har Norsk Kylling, til dømes, som er heileigd av Rema Industrier AS og har knytt til seg produsentar i området kring slakteriet på Støren i Trøndelag. Men alt er nok litt større i Thailand, verker det som. Der ein gjennomsnittleg slaktekyllingbesetning i Noreg er på 23.000 fuglar, er han i Thailand på kring 70.000.

Om ein ser på gjennomsnittskyllingprodusenten i Thailand, får du likevel opp eit anna bilete: Den største gruppa kyllingprodusentar har ikkje fleire enn hundre fuglar. Men dei som har mange, er så store at bidraget småprodusentane har til den totale produksjonen, er nær null.

Problemimport

Truleg er den thailandske kyllingproduksjonen ein oppskalert versjon av den norske – med eitt unntak: i rutinemessig og førebyggande bruk av antibiotika.

Eg finn ikkje nøyaktige tal for antibiotikabruk i thailandsk slaktekyllingproduksjon, og det trur eg ikkje eg er aleine om: Ifølge forskingsrapportar har ikkje bøndene sjølve den heile og fulle kontrollen, sidan dei får ferdigblanda fôr frå leverandørar og eigarar, og merkinga av fôret kan vere mangelfull. Men ifylgje dei store produsentane vert antibiotika ikkje lenger brukt som eit veksthormon.

Så langt som Noreg er det likevel lite truleg at dei har kome. Noreg er nemleg blant få land i verda som driv industriell kyllingproduksjon utan bruk av narasin.

Fram til 2016 vart narasin, som er klassifisert som fôrtilsetjing, men òg som antibiotika brukt førebyggande mot tarmsjukdommar, tilsett i så å seie alt norsk kyllingfôr. Men etter press frå mellom anna forbrukarar, vart bruken raskt fasa ut, og næringa har vore frisk sidan.

Med andre ord: Det er mykje å utsette på norsk kyllingproduksjon, som på mange måtar er akkurat like industrialisert som den thailandske, men i det minste har vi klart å fase ut eitt problem. Då ser eg ingen grunn til at vi skal importere problem som er endå litt større enn dei vi har sjølve, frå eit land på andre sida av jordkloden.

Lat oss importere mattradisjonar – eit breiare middagsrepertoar er utelukkande eit gode. Men lat oss bruke våre eigne råvarer. 

Siri Helle