JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Feature

Bodberarens infame helsing

Luther-jubileet 2017 har vore eit minnepolitisk kompromiss der delte kyrkjer samla seg om den religiøse makta etter reformasjonen.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
I dette rommet heldt ekteparet Luther sine mange bordsamtalar gjennom fleire tiår. Dei nedskrivne samtalane gir kunnskap om mangt som gjeld Luther, også om kona Katharina. Blyvindauga vitnar om velstand, men kakkelomnen er frå 1602.

I dette rommet heldt ekteparet Luther sine mange bordsamtalar gjennom fleire tiår. Dei nedskrivne samtalane gir kunnskap om mangt som gjeld Luther, også om kona Katharina. Blyvindauga vitnar om velstand, men kakkelomnen er frå 1602.

Foto: Jurij Lipták

I dette rommet heldt ekteparet Luther sine mange bordsamtalar gjennom fleire tiår. Dei nedskrivne samtalane gir kunnskap om mangt som gjeld Luther, også om kona Katharina. Blyvindauga vitnar om velstand, men kakkelomnen er frå 1602.

I dette rommet heldt ekteparet Luther sine mange bordsamtalar gjennom fleire tiår. Dei nedskrivne samtalane gir kunnskap om mangt som gjeld Luther, også om kona Katharina. Blyvindauga vitnar om velstand, men kakkelomnen er frå 1602.

Foto: Jurij Lipták

3335
20171117
3335
20171117

Sentrum for Luther-jubileet låg i Tyskland. Med aukande avstand bleikna og visna motstanden mot mytar som europeisk historieforsking har rydda kraftig i sidan 1960-åra. Så stod då preses for Den norske Kyrkja i Nidarosdomen 31. oktober og forkynte for konge og folk at det var på dagen 500 år sidan Martin Luther spikra opp 95 tesar på kyrkjedøra i Wittenberg.

Frankfurter Allgemeine Zeitung rekna seg i juli 2017 fram til at europeiske statar, kyrkjesamfunn og institusjonar til saman ville bruke noko slikt som 4,9 milliardar på Luther-jubileet. Det er prisen for å skrive nokre mytar ut av verdshistoria, beklage hans verdslege forakt for fleire etniske grupper gjennom eit minnepolitisk kompromiss og dermed einast på jubilantens svakaste og mest ubehagelege punkt.

Med eit verdsleg blikk kan ein knapt oversjå den betrevitande intoleransen, motet til handling og evna til å utnytte forvaltningsmakt, teknologi og økonomi til å skape endring. Krafta i desse prosessane var så sterk at den katolske kyrkja ikkje kom utanom å endre eigne system og handlemåtar. Verda tok tilbake makt som kyrkja hadde rive til seg.

Luther kløyvde kyrkja og samla språk. Reformasjonen skapte eit nytt europeisk språkbilde og forsterka utviklinga bort frå latin i retning av dei mange språka. På Luthers tid var Bibelen eller bibeldelar faktisk alt omsette til bortimot 100 språk. I dag er om lag 7100 språk i bruk verda over. Ved utgangen av 2016 var Bibelen eller bibeldelar omsette til vel 3200 av dei – nesten halvparten. Det gjer Bibelen til det mest omsette skriftverket i verda.

Der æva rår, kjem strategisk-taktisk tenking til kort. Ingen økumeniske minnefestar kan løyse Problemet. Ei bannlysing er ei bannlysing. Ho blir svært sjeldan oppheva, og ikkje posthumt. Vatikanet har meint at ei offisiell rehabilitering av Luther er unødvendig av di bannlysinga fell bort når den bannlyste døyr.

Togna tala, og togna fekk vare ved. Då pave Benedikt 16 vitja Tyskland i 2011, sa han at Luther var ein sann truande og eit stort vitne for trua. Med sitt tyske opphav var han den første paven som omtala Luther i rosande ordelag. Kanskje var han også den første paven etter Leo 10 som hadde lese Luthers ord.

Noko av det siste som blei sagt i det andre tusenåret, kom frå den økumeniske leiaren i Vatikanet. Den australske kardinalen Edward Cassidy hadde vore leiar for ei felles erklæring frå lutheranarar og katolikkar om frelselæra, eit stridseple like frå Luthers tid. Cassidy signerte «Felleserklæringen om rettferdiggjørelseslæren» 31. oktober 1999 i Augsburg, og sa at dette nok var det einaste han trygt kunne vise til på Dommedag.

Det året sa Cassidy også noko om reformasjonen. «I den historiske stunda trongst einkvan som framheva at det ikkje er ved våre gjerningar vi blir frelste. På ein slåande måte gjorde Luther det klart at vi var i vanskar.» Så la kardinalen til, med ei av dei mest infame, innskotne setningane i nyare europeisk historie: «Ein kan ikkje gjere noko for Martin Luther no av di Martin Luther, kvar han no enn er, ikkje er oppteken av desse fordømmingane.»

Ottar Grepstad

Serien «Luther-tesar 2017» er blitt trykt i 13 delar 18. august–17. november 2017.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Sentrum for Luther-jubileet låg i Tyskland. Med aukande avstand bleikna og visna motstanden mot mytar som europeisk historieforsking har rydda kraftig i sidan 1960-åra. Så stod då preses for Den norske Kyrkja i Nidarosdomen 31. oktober og forkynte for konge og folk at det var på dagen 500 år sidan Martin Luther spikra opp 95 tesar på kyrkjedøra i Wittenberg.

Frankfurter Allgemeine Zeitung rekna seg i juli 2017 fram til at europeiske statar, kyrkjesamfunn og institusjonar til saman ville bruke noko slikt som 4,9 milliardar på Luther-jubileet. Det er prisen for å skrive nokre mytar ut av verdshistoria, beklage hans verdslege forakt for fleire etniske grupper gjennom eit minnepolitisk kompromiss og dermed einast på jubilantens svakaste og mest ubehagelege punkt.

Med eit verdsleg blikk kan ein knapt oversjå den betrevitande intoleransen, motet til handling og evna til å utnytte forvaltningsmakt, teknologi og økonomi til å skape endring. Krafta i desse prosessane var så sterk at den katolske kyrkja ikkje kom utanom å endre eigne system og handlemåtar. Verda tok tilbake makt som kyrkja hadde rive til seg.

Luther kløyvde kyrkja og samla språk. Reformasjonen skapte eit nytt europeisk språkbilde og forsterka utviklinga bort frå latin i retning av dei mange språka. På Luthers tid var Bibelen eller bibeldelar faktisk alt omsette til bortimot 100 språk. I dag er om lag 7100 språk i bruk verda over. Ved utgangen av 2016 var Bibelen eller bibeldelar omsette til vel 3200 av dei – nesten halvparten. Det gjer Bibelen til det mest omsette skriftverket i verda.

Der æva rår, kjem strategisk-taktisk tenking til kort. Ingen økumeniske minnefestar kan løyse Problemet. Ei bannlysing er ei bannlysing. Ho blir svært sjeldan oppheva, og ikkje posthumt. Vatikanet har meint at ei offisiell rehabilitering av Luther er unødvendig av di bannlysinga fell bort når den bannlyste døyr.

Togna tala, og togna fekk vare ved. Då pave Benedikt 16 vitja Tyskland i 2011, sa han at Luther var ein sann truande og eit stort vitne for trua. Med sitt tyske opphav var han den første paven som omtala Luther i rosande ordelag. Kanskje var han også den første paven etter Leo 10 som hadde lese Luthers ord.

Noko av det siste som blei sagt i det andre tusenåret, kom frå den økumeniske leiaren i Vatikanet. Den australske kardinalen Edward Cassidy hadde vore leiar for ei felles erklæring frå lutheranarar og katolikkar om frelselæra, eit stridseple like frå Luthers tid. Cassidy signerte «Felleserklæringen om rettferdiggjørelseslæren» 31. oktober 1999 i Augsburg, og sa at dette nok var det einaste han trygt kunne vise til på Dommedag.

Det året sa Cassidy også noko om reformasjonen. «I den historiske stunda trongst einkvan som framheva at det ikkje er ved våre gjerningar vi blir frelste. På ein slåande måte gjorde Luther det klart at vi var i vanskar.» Så la kardinalen til, med ei av dei mest infame, innskotne setningane i nyare europeisk historie: «Ein kan ikkje gjere noko for Martin Luther no av di Martin Luther, kvar han no enn er, ikkje er oppteken av desse fordømmingane.»

Ottar Grepstad

Serien «Luther-tesar 2017» er blitt trykt i 13 delar 18. august–17. november 2017.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Ivo de Figueiredo.

Ivo de Figueiredo.

Foto: Agnete Brun

BokMeldingar

Få kjenner Munch betre

Ivo de Figueiredos tobindsbiografi om Edvard Munch er nyansert og underhaldande.

Henrik Martin Dahlsbakken
Ivo de Figueiredo.

Ivo de Figueiredo.

Foto: Agnete Brun

BokMeldingar

Få kjenner Munch betre

Ivo de Figueiredos tobindsbiografi om Edvard Munch er nyansert og underhaldande.

Henrik Martin Dahlsbakken
Tyske langdistansetog har vorte 20 prosent mindre punktlege på ti år. No får dei ikkje lenger køyre inn i Sveits om dei er forseinka. Sveitsarane fryktar at tyske tog vil skape forseinkingar på eige jarnbanenett.

Tyske langdistansetog har vorte 20 prosent mindre punktlege på ti år. No får dei ikkje lenger køyre inn i Sveits om dei er forseinka. Sveitsarane fryktar at tyske tog vil skape forseinkingar på eige jarnbanenett.

Foto via Wikimedia Commons

Samfunn

Den rustne kjempa

Tyskland treng strategiske investeringar, men både politikarar og veljarar har angst for risiko. No blir det nyval i Europas største økonomi.

Sigurd Arnekleiv Bækkelund
Tyske langdistansetog har vorte 20 prosent mindre punktlege på ti år. No får dei ikkje lenger køyre inn i Sveits om dei er forseinka. Sveitsarane fryktar at tyske tog vil skape forseinkingar på eige jarnbanenett.

Tyske langdistansetog har vorte 20 prosent mindre punktlege på ti år. No får dei ikkje lenger køyre inn i Sveits om dei er forseinka. Sveitsarane fryktar at tyske tog vil skape forseinkingar på eige jarnbanenett.

Foto via Wikimedia Commons

Samfunn

Den rustne kjempa

Tyskland treng strategiske investeringar, men både politikarar og veljarar har angst for risiko. No blir det nyval i Europas største økonomi.

Sigurd Arnekleiv Bækkelund

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis