JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Frå matfatetKunnskap

«Må vi avskrive fiskegrateng som fullverdig fiskemåltid?»

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Tredjepart: Denne tallerkenen høver kanskje til inndelinga av måltidet i protein og grønt, men det skal halde hardt å nå målsettinga for fiskeinnhald.

Tredjepart: Denne tallerkenen høver kanskje til inndelinga av måltidet i protein og grønt, men det skal halde hardt å nå målsettinga for fiskeinnhald.

Foto: Gorm Kallestad / NTB

Tredjepart: Denne tallerkenen høver kanskje til inndelinga av måltidet i protein og grønt, men det skal halde hardt å nå målsettinga for fiskeinnhald.

Tredjepart: Denne tallerkenen høver kanskje til inndelinga av måltidet i protein og grønt, men det skal halde hardt å nå målsettinga for fiskeinnhald.

Foto: Gorm Kallestad / NTB

4230
20240920
4230
20240920

Er ikkje det at vi et så lite fisk, den tåpelegaste sida av norsk kosthald? Eg meiner, her bur vi, rett ved matfatet – sju av ti nordmenn bur under ei mil frå saltvatn – og så klarer vi ikkje å få i oss meir enn kring 23 kilo fisk og sjømat i året. Det er under to middagar i veka, det.

Om vi skal tru det vi sjølve seier til meiningsmålingane, er det ikkje fordi vi ikkje vil. Sju av ti av oss seier vi gjerne skulle ete meir frå havet. Så kvifor gjer vi det ikkje?

Fordi det er dyrt, får vi høyre. Det stemmer litt: Fiskekvotane har gått ned dei siste åra for fleire viktige fiskeslag, og med det har prisane gått noko opp. Men ikkje like mykje som pris i butikk. Om vi verkeleg vil, har dei aller fleste av oss råd til litt fleire fiskemiddagar enn vi et i dag. Men – og dette er eit stort men: Det hjelper lite om dei fiskemiddagane vi kjøper, ikkje inneheld noko særleg fisk i det heile.

Grateng i tre former

Bergensverksemda Lerøy Seafood Group har sidan 1899 vakse seg til eit verdsleiande sjømatselskap, ifylgje dei sjølve. Ja, dei kallar seg rett og slett «den norske sjømatpioneren». At dei er verdsleiande, inneber sjølvsagt at dei sender massevis av sjømat ut i verda, men dei lagar også produkt for den norske privathushaldsmarknaden.

Mellom anna lagar dei tre ulike fiskegratengar. «Familiens fiskegrateng» kjem i pakning på 1000 gram, medan «Ekte norsk fiskegrateng» og «Godt kjøp fiskegrateng» er noko mindre utgåver. Alle tre er tydeleg merkte med «Selvfølgelig norsk torsk» og «Laget i Lofoten».

Vi har ingen grunn til å tvile på at det stemmer. Det vi derimot skal sette spørsmålsteikn ved, er mengda norsk torsk som har fått lov å kome opp i Lerøys fiskegratengar. Mest er det i gratengen med namnet «Ekte norsk» – men sjølv den inneheld ikkje meir enn 30 prosent fisk. Familieutgåva har ikkje blitt tilgodesett med meir enn 25 prosent, medan det gode kjøpet ikkje gjer kjøparen fortent til meir enn 20 prosent fisk i fiskegratengen.

Kan det då reknast som ein fiskemiddag? Kor mykje fiskegrateng må vi i så fall ete?

I meste laget

Dei nye kosthaldsråda seier at vi bør ete 300–450 gram fisk i veka. Eg synest 300 er altfor lite, og legg meg i øvre sjikt her. Matprat.no definerer éin porsjon reinskoren fisk som 200 gram. Det høver bra – om eg et litt fiskepålegg i tillegg, kjem eg då i mål med to fiskemiddagar i veka.

Det vil seie, dersom eg skal få i meg 200 gram fisk frå «Familiens fiskegrateng», må eg ete 80 prosent av heile forma. Altså 800 gram fiskegrateng, utan noko attåt. Det skal halde hardt, kjenner eg.  

Om eg i staden går for den såkalla «Ekte norsk fiskegrateng», kjem eg unna med å ete 660 gram. Men sidan han kjem i pakningar på 540 gram, kjem eg litt til kort. «Godt kjøp» er berre å gløyme: Med sine usle 20 prosent fisk ville eg då måtta ete eit heilt kilo. Det er to og ei halv form (à 390 gram), det. Så glad er sjølv ikkje eg i fiskegrateng.

Vil det seie at vi må avskrive fiskegrateng som fullverdig fiskemåltid? Nei, det er vel verken realistisk eller ønskeleg – vi får heller seie at vi har fått oss ein vekkar. Og heldigvis finst det eit meir fiskerikt alternativ: Lofotens «Hjemmelaget fiskegrateng» inneheld 50 prosent norsk torsk. Det vil seie at forma på 420 gram er berre pitte litt for lita – dersom vi et ho heilt aleine, vel å merke. Og det er vel ikkje heilt realistisk, det heller.

Vel, litt fisk får vi no i oss – og meir om vi vel Lofoten enn om vi vel Lerøy. Men kva så når vi kjem til kassen? Fiskegratengen til Lofoten er over tre gonger så dyr som familiegratengen til Lerøy – 219 mot 60 kroner per kilo.

Det er stor skilnad. Lat oss rekne det om til pris på fisk: Om vi ser føre oss at torsken er det einaste du betaler for, kostar han deg 0,44 kroner per gram om du kjøper han i ein fiskegrateng frå Lofoten, og 0,24 gram om fiskegratengen er frå Lerøy.

Dette trass i at det – ifylgje dei sjølve – dreier seg om same fisken. Lofottorsk. Det er litt rart. Er det dyrare å putte mykje fisk i fiskegratengen enn å putte mindre fisk i fiskegratengen? Det får vere haustens mysterium. Kven er eigentleg ærleg når dei seier dei vil hjelpe nordmenn med å få i seg meir fisk i kvardagen?

Siri Helle

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Er ikkje det at vi et så lite fisk, den tåpelegaste sida av norsk kosthald? Eg meiner, her bur vi, rett ved matfatet – sju av ti nordmenn bur under ei mil frå saltvatn – og så klarer vi ikkje å få i oss meir enn kring 23 kilo fisk og sjømat i året. Det er under to middagar i veka, det.

Om vi skal tru det vi sjølve seier til meiningsmålingane, er det ikkje fordi vi ikkje vil. Sju av ti av oss seier vi gjerne skulle ete meir frå havet. Så kvifor gjer vi det ikkje?

Fordi det er dyrt, får vi høyre. Det stemmer litt: Fiskekvotane har gått ned dei siste åra for fleire viktige fiskeslag, og med det har prisane gått noko opp. Men ikkje like mykje som pris i butikk. Om vi verkeleg vil, har dei aller fleste av oss råd til litt fleire fiskemiddagar enn vi et i dag. Men – og dette er eit stort men: Det hjelper lite om dei fiskemiddagane vi kjøper, ikkje inneheld noko særleg fisk i det heile.

Grateng i tre former

Bergensverksemda Lerøy Seafood Group har sidan 1899 vakse seg til eit verdsleiande sjømatselskap, ifylgje dei sjølve. Ja, dei kallar seg rett og slett «den norske sjømatpioneren». At dei er verdsleiande, inneber sjølvsagt at dei sender massevis av sjømat ut i verda, men dei lagar også produkt for den norske privathushaldsmarknaden.

Mellom anna lagar dei tre ulike fiskegratengar. «Familiens fiskegrateng» kjem i pakning på 1000 gram, medan «Ekte norsk fiskegrateng» og «Godt kjøp fiskegrateng» er noko mindre utgåver. Alle tre er tydeleg merkte med «Selvfølgelig norsk torsk» og «Laget i Lofoten».

Vi har ingen grunn til å tvile på at det stemmer. Det vi derimot skal sette spørsmålsteikn ved, er mengda norsk torsk som har fått lov å kome opp i Lerøys fiskegratengar. Mest er det i gratengen med namnet «Ekte norsk» – men sjølv den inneheld ikkje meir enn 30 prosent fisk. Familieutgåva har ikkje blitt tilgodesett med meir enn 25 prosent, medan det gode kjøpet ikkje gjer kjøparen fortent til meir enn 20 prosent fisk i fiskegratengen.

Kan det då reknast som ein fiskemiddag? Kor mykje fiskegrateng må vi i så fall ete?

I meste laget

Dei nye kosthaldsråda seier at vi bør ete 300–450 gram fisk i veka. Eg synest 300 er altfor lite, og legg meg i øvre sjikt her. Matprat.no definerer éin porsjon reinskoren fisk som 200 gram. Det høver bra – om eg et litt fiskepålegg i tillegg, kjem eg då i mål med to fiskemiddagar i veka.

Det vil seie, dersom eg skal få i meg 200 gram fisk frå «Familiens fiskegrateng», må eg ete 80 prosent av heile forma. Altså 800 gram fiskegrateng, utan noko attåt. Det skal halde hardt, kjenner eg.  

Om eg i staden går for den såkalla «Ekte norsk fiskegrateng», kjem eg unna med å ete 660 gram. Men sidan han kjem i pakningar på 540 gram, kjem eg litt til kort. «Godt kjøp» er berre å gløyme: Med sine usle 20 prosent fisk ville eg då måtta ete eit heilt kilo. Det er to og ei halv form (à 390 gram), det. Så glad er sjølv ikkje eg i fiskegrateng.

Vil det seie at vi må avskrive fiskegrateng som fullverdig fiskemåltid? Nei, det er vel verken realistisk eller ønskeleg – vi får heller seie at vi har fått oss ein vekkar. Og heldigvis finst det eit meir fiskerikt alternativ: Lofotens «Hjemmelaget fiskegrateng» inneheld 50 prosent norsk torsk. Det vil seie at forma på 420 gram er berre pitte litt for lita – dersom vi et ho heilt aleine, vel å merke. Og det er vel ikkje heilt realistisk, det heller.

Vel, litt fisk får vi no i oss – og meir om vi vel Lofoten enn om vi vel Lerøy. Men kva så når vi kjem til kassen? Fiskegratengen til Lofoten er over tre gonger så dyr som familiegratengen til Lerøy – 219 mot 60 kroner per kilo.

Det er stor skilnad. Lat oss rekne det om til pris på fisk: Om vi ser føre oss at torsken er det einaste du betaler for, kostar han deg 0,44 kroner per gram om du kjøper han i ein fiskegrateng frå Lofoten, og 0,24 gram om fiskegratengen er frå Lerøy.

Dette trass i at det – ifylgje dei sjølve – dreier seg om same fisken. Lofottorsk. Det er litt rart. Er det dyrare å putte mykje fisk i fiskegratengen enn å putte mindre fisk i fiskegratengen? Det får vere haustens mysterium. Kven er eigentleg ærleg når dei seier dei vil hjelpe nordmenn med å få i seg meir fisk i kvardagen?

Siri Helle

Fleire artiklar

Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Foto: Den Nationale Scene

Meldingar

Sterkt og poetisk om etnisk utanforskap

Ei enkel, framifrå framsyning om vondskapen som synest å ha bite seg fast i oss.

Jan H. Landro
Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Foto: Den Nationale Scene

Meldingar

Sterkt og poetisk om etnisk utanforskap

Ei enkel, framifrå framsyning om vondskapen som synest å ha bite seg fast i oss.

Jan H. Landro
Anna Fesun, «Guds moder», gjev «magisk hjelp» til hjelpelause og medvitslause ukrainarar – mot eit verdsleg vederlag.

Anna Fesun, «Guds moder», gjev «magisk hjelp» til hjelpelause og medvitslause ukrainarar – mot eit verdsleg vederlag.

KrigSamfunn

Krig og psyke

Det er vanskeleg å vite om den nye «sigersplanen» som president Zelenskyj nyleg varsla, er ein verkeleg sigersplan eller berre ein ny freistnad på å kurere tungsinn i det ukrainske samfunnet.

Andrej Kurkov
Anna Fesun, «Guds moder», gjev «magisk hjelp» til hjelpelause og medvitslause ukrainarar – mot eit verdsleg vederlag.

Anna Fesun, «Guds moder», gjev «magisk hjelp» til hjelpelause og medvitslause ukrainarar – mot eit verdsleg vederlag.

KrigSamfunn

Krig og psyke

Det er vanskeleg å vite om den nye «sigersplanen» som president Zelenskyj nyleg varsla, er ein verkeleg sigersplan eller berre ein ny freistnad på å kurere tungsinn i det ukrainske samfunnet.

Andrej Kurkov

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis