Frå matfatet
Om ein lèt tradisjonane flyte, er det ikkje grenser for kva ein får smake på.
På hylla: denne dravlen frå Bergensmeieriet er nok ikkje så god lenger – men tradisjonen står seg framleis.
Foto: Wikimedia Commons
Lat oss nærme oss hausten ved å gjere oss kjende med eit lite stykke norsk kulturhistorie: den kokte mjølkematen.
Mjølk er ei råvare med nærast uendelege spelerom – tenk berre på smør, fløyte, rømme, iskrem, prim, brunost, gamalost, piska krem, blåmuggost og så bortetter – kreativiteten har vore enorm opp gjennom tusenåra. Det er ikkje så rart, for mjølk blir lett skjemd og treng ikkje mange timane i romtemperatur for å verte udrikkeleg. Brorparten av tida vi har nytta mjølk i hushaldet, er det eigaren av mjølkedyret som har hatt ansvaret for å ta vare på mjølkekvaliteten. Foredlinga måtte skje utan tilgang til mekanisk kjøling, og mjølka kom to gonger om dagen, sju dagar i veka.
To foredlingsmetodar var syrning og tørking – det vi no kjenner som surmjølk og kvitost, til dømes. Men i dag skal vi heller kikke inn i tradisjonane våre for kokt mjølkemat – kategorien der brunost og prim er mest kjende, men der utvalet er så mykje større.
Dravle og gombe
Tenk berre på mylse, dravle og gombe. Kjenner du skilnaden? Kanskje kjenner du ikkje eingong fellesnemnaren? Det er ikkje så rart, for det som i mange hundre år var minst like fin gjestebodskost som rømmegraut, har nærast gått av bruk i dag.
Fellesnemnaren er, ifylgje norsktradisjonsmat.no, at ein varmar opp heilmjølk og sprenger ho – altså får det proteinrike ostestoffet til å skilje seg frå den sukkerhaldige mysa – med løype eller surmjølk, kokar det heile opp og meir eller mindre inn.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
