Noveller

Ingeborg Arvola:

Plutselige varmegrader

Cappelen Damm

I år er det 20 år sidan Ingeborg Arvola (f. 1974) debuterte med romanen Korellhuset, og i løpet av dei 20 åra som har gått, har ho gitt ut 20 bøker i ulike sjangrar, både for barn og for vaksne. Eg følgde forfattarskapet i starten, og når eg no les Arvola på nytt, ser eg at ho har vakse som forfattar og har funne fram til ein fin balanse mellom ein viltveksande fantasi, eit genuint samfunnsengasjement og eit skarpt blikk for mellommenneskelege relasjonar.

Plutselige varmegrader inneheld tolv noveller der ni av dei frå før er publiserte i ulike antologiar, tidsskrift og nettstader. Tittelen peiker mot klimaendringar og global oppvarming, og fleire av novellene har denne vinklinga utan at dei dominerer samlinga under eitt, for dei beste novellene handlar om einsemd, identitet og lengt etter stabilitet.

Underliggjande ironi

Sjølv om Ingeborg Arvola bur i Oslo, søker ho stadig tilbake til Aust-Finnmark, der ho vaks opp, og fem av novellene er forankra i landsdelen, geografisk og språkleg, med replikkar på dialekt. I andre noveller streifar ho innom gjennom assosiasjonar og draumar. Det er Neiden og Kirkenes, det er Tromsø, og det er bilturar rundt omkring, der den eine endar på urfolkfestival i Karesuando, ein herleg tekst om to ungjenter som haikar frå Tromsø for å høyre Buffy St. Marie, og der Arvola med snert og psykologisk teft rører ved både det sårbare og det desperate hos unge menneske. Det gjer ho også i «Bilen og treet og vinden og regnet» om den nokså naive Mali, som har problem med grensesetjing og blir utnytta og misbrukt og filma og lagt ut på nettstaden Funny Kuken, samtidig som ho blir gravid med kjærasten til ei venninne. Enkelt skal det ikkje vere, og ein ser ein underliggjande ironi som drar seg mot satire i andre noveller, for eksempel i «Framtid I» og «Framtid II».

Sårt portrett

I «Kjærlighet til fugler» gir Arvola eit sårt portrett av fosterbarnet Siv og forholdet som utviklar seg mellom henne og den eksentriske fostermora Volda Pop, langt bortanfor all normalitet, burlesk og surrealistisk, ja, på grensa til det groteske, slik ho også er i novella «Sveipe, streife, stryke» om ein unggut frå Bugøynes som jobbar med å plukke opp folk frå Middelhavet, ikkje levande, men døde som kan nyttast i organindustrien.

Men Arvola kan også vere dempa og poetisk realistisk når ho skildrar kjærleiken som veks fram mellom to som har mista det meste, men ikkje kvarandre, slik ho gjer det i den siste novella, «Mange små ritualer».

Det er noko direkte, friskt og morosamt hos Arvola, poengtert og overraskande, og ho skildrar jakta på kjærleiken med glimt i auget. På sitt beste har ho den same språklege snerten og den djuptloddande psykologien som ein finn hos Laila Stien, og da er ho i godt selskap.

Oddmund Hagen

Oddmund Hagen er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.