Roman

Alejandro Zambra:

Chilensk poet

Omsett av Christian Rugstad
Solum Bokvennen

I løpet av sju år frå 2016 har Solum Bokvennen gitt ut seks titlar av chilenske Alejandro Zambra (f. 1975), og med unntak for årets bok på 407 sider er dei andre langt kortare. Ja, tre av dei når ikkje eingong 100 sider. Men sjølv om sidetalet aukar, minkar ikkje kvaliteten, og Chilensk poet er, så langt eg kan vurdere, det beste han har levert når det gjeld komposisjon, språkleg flyt og eleganse, sjarmerande humor og ein melankolsk understreng som speler på det som blir borte.

På eitt plan kan romanen lesast som ein svært underhaldande og poengtert katalog over chilensk poesi dei siste hundre åra, med namn som Gabriela Mistral (1889–1957) og Pablo Neruda (1904­–1973) i spissen, begge nobelprisvinnarar, men også med ei lang liste av nolevande (eller døde) internasjonalt kjende poetar som går inn i ein chilensk kanon: Pablo de Rokha (1895–1968), Enrique Lihn (1929–1988), Nicanor Parra (1914–2018), Óscar Hahn (f. 1938) og Raúl Zurita (f. 1950).

Også dei unge og ambisiøse er med. For å grunngi dette grepet lar Zambra ein kvinneleg amerikansk journalist, Pru, saman med den pur unge poeten Vicente, reise rundt og intervjue eksentriske, chilenske poetar der fiendskap og vennskap og infame fornærmingar gjer det heile til ein fest å lese.

Men Chilensk poet er meir enn chilenske poetar. Det er også ei rørande kjærleikshistorie om å møtast og skiljast og møtast igjen, gjerne tilfeldig, men med varige spor i sinnet til kvar einskild. Det startar med at Carla og Gonzalo blir tenåringskjærastar som forsvinn for kvarandre, men «en kveld, ni år senere, møttes de på ny», og no blir dei eit par som saman med Carlas son Vicente utgjer ein liten og lukkeleg familie.

Med katten Oscuridad som katalysator knyter Gonzalo tette og rørande band med seksåringen. Han må venne katten av med å ete kattefôr, og når Oscuridad blir sjuk, ofrar Vicente alt han eig for å skaffe pengar til ein operasjon, men akk, i møtet med ein bil er det over og ut med katten. Det heile er skildra med kvardagsnær og sorgmunter poesi, og alle som har hatt kjæledyr, vil kjenne dette stikket i hjartet som ekte kjærleik og stor sorg gir.

Gonzalo skriv dikt og gir ut ei diktsamling, ikkje meir. Samtidig underviser han ved eit universitet, og når han får eit doktorgradstipend for fire år i New York, er forholdet til Carla over. Når han kjem tilbake til Santiago, er både han og Carla for stolte til å ta opp igjen samlivet.

Vicente, derimot, søker seg meir og meir mot den tidlegare stefaren, og etter kvart finn dei kvarandre i den felles interessa for poesi og chilenske poetar, og begge kjenner «at de chilenske dikternes verden er litt tåpelig, men uansett mer ekte, mindre falsk enn det traurige livet til de som godtar reglene og bøyer nakken».

Chilensk poet er ein klok og mangfaldig roman om å leve eit liv i utkanten av det samfunnet Pinochet og høgresida skapte etter det USA-støtta militærkuppet i 1973. Boka er tilrådd på det varmaste.

Oddmund Hagen

Oddmund Hagen er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.