Teater

Oslo Nye Teater:

En tjener for to herrer

Av Richard Bean, bygd på Carlo Goldonis komedie (1746) med same namn.
Omsett av Bjarte Hjelmeland
Regi: Kim Haugen
Scenografi og kostyme: Milja Salovaara

Dramatikaren Carlo Goldoni er vorte rekna som Italias Molière, halvannan generasjon yngre enn den franske meisteren, og komedien En tjener for to herrer er for oss i Norden det mest kjente stykket hans. Her er mange av dei vante kjenneteikna til den klassiske komedien: kløktige tenarar, forelska par, dumme og fåfengde foreldre, forkledningar, skjulte identitetar og så bortetter. Dei ytre sosiale relasjonane er likevel såpass annleis i dag enn dei var i opplysningstida, at det mest er naudsynt å gjere nokre grep for å halde slike komediar levande. Eller er det eigentleg det? Britiske Richard Bean har hatt stort hell på West End i London med si «oppdatering» av denne travaren. Diverre kan ein ikkje seie omvegen til England har gjort stykket noko godt for den norske nyoppsetjinga.

Totalt mislukka

Nyversjonen har lagt handlinga til Brighton i 1963. På Oslo Nye er det vorte til Sandefjord. Her skal det vere norsk småbymiljø og nostalgi. Tempoet og typeteikninga er synd å seie så baktung og overtydeleg at låtten mest ikkje kjem fram heile den fyrste timen. Enkelte ljosglimt kjem det frå skodespelarar som Henriette Faye-Schøll og Petter Vermeli, men det er av di dei kan flyte på eigen personleg sjarm. Dei får ikkje mykje hjelp frå teksten. Her er elles mange av våre dyktigaste komikarar på plass, men ingen av dei, ikkje ein gong Bjarte Hjelmeland i hovudrolla som den dobbeltarbeidande tenaren, kan berge dette til å bli moro. Det mest graverande er dei velkjende avsidesreplikkane, som vi så godt kan akseptere i ein pudderparykk-komedie, men som i ein samtidssetting vert så absurde at vi mister konsentrasjonen. Ein person vi skal identifisere oss med, kan jo ikkje snakke høgt med seg sjølv om ein person som står rett ved sida av han. Her er moderniseringa totalt mislukka.

Velkjende teatertriks

Når kjem så omsider låtten frå publikum? Jau, når vi eit godt stykke uti stykket endeleg får møte den eldgamle kelneren med høyreapparat og pacemaker, spela med plastisk suverenitet av Sindre Postholm. Da hender det endeleg noko vi kan vere med på. Og kva gjer ein for å varme opp eit litt forvirra, avventande publikum? Jau, då skal ein vende seg direkte til dei med spørsmål om råd og vink, og sjølvsagt hale nokre av dei opp på scena. (I dette tilfelle er det openbert betalte statistar som er brukte, for inkjeanande åskodarar kan faktisk ikkje handsamast på denne måten.) Dette er litt for velkjende teatertriks, og Hjelmeland overtyder ikkje med fingerte improvisasjonar.

Musikkinnslaga mellom sceneskifta består av eit tremannsband som spelar såkalla skifflemusikk, ein variant av 50- og 60-tals rock ’n’ roll. Det svingar bra, men korresponderer ikkje særleg med framsyninga elles. Faktisk gjer det berre sjangerforvirringa større, og det gjer Bjarte Hjelmelands norske omsetjing òg. Her er ikkje mykje 60-talssjargong å spore, og den typisk verbale britiske humoren, som truleg har løfta stykket i London, har her enda opp i plumpe vitsar. Her er vulgaritetane somme tider så ulekre at det gir framsyninga eit gufs av kulde. Og det er det verste som hende ein komedie.

Bent Kvalvik

Bent Kvalvik er filmarkivar og fast teatermeldar i Dag og Tid.