Jon Hustad

jon@dagogtid.no

Det har vore kommuneval i Danmark. Socialdemokratiet gjekk fram og vart den store vinnaren. Henrik Dahl er kan henda Danmarks mest kjende sosiolog. Han har gjeve ut ei rekkje bøker og har i mange år vore forskar og føredragshaldar. No sit han på Folketinget for Liberal Alliance, som gjekk attende.

– Danmark har i røynda dei siste åra hatt tre sosialdemokratiske parti: Venstre, Dansk Folkeparti og Socialdemokratiet. Alle er mot innvandring. Er det der suksessen ligg?

– Ja, om vi går attende til Anker Jørgensens tid, var ordførarane i grannekommunane til København særs urolege for innvandring. Dei klaga mykje over kor dårleg det gjekk. Jørgensen sette ned eit utval som nett konkluderte med at det gjekk særs dårleg, og kom med konklusjonar som det i dag er brei semje om var rette. Socialdemokratiet vart dimed eit innvandringskritisk parti. Men fyrst etter ei tid.

– Kva skjedde?

– Jørgensen gjekk av i 1987. Han vart avløyst av Svend Auken. Han var særs innvandringsvenleg, og dimed opna han opp for det som vart Dansk Folkeparti som hadde sitt utspring i Mogens Glistrups Fremskrittsparti. Det var i si tid eit særs liberalistisk parti, men enda opp med å vera særs innvandringskritisk og ein sterk motstandar av islam. Partiet gjekk nærast gjennom ein metamorfose. Det vart det utvalet til Jørgensen sa burde vera Socialdemokratiet. Suksessen vart enorm, og partiet vart ei utruleg sterk kraft i Danmark. Men partiet oppfatta seg likevel som borgarleg og vart dimed ein garantist for borgarleg side.

– Som vart Anders Fogh Rasmussen?

– Ja, han fekk makta i 2001 gjennom nett gjennom ein streng innvandringspolitikk. Saman med Dansk Folkeparti nesten knekte han Socialdemokratiet. I Danmark oppfattar Socialdemokratiet seg – som dei tilsvarande partia i Sverige og Noreg – som det naturlege maktpartiet. Dei skal vera i regjering. Utan makt er ikkje Socialdemokratiet eksisterande, då er det utan meining. Under Fogh Rasmussen gjekk dei gjennom ei stor krise. Til slutt kunne dei ikkje trekkja nokon annan konklusjon enn at dei måtte verta minst like innvandringskritiske som Dansk Folkeparti.

– Men dei tapte likevel makta ved førre folketingsval?

– Ja, for Dansk Folkeparti i konstellasjon med Venstre vart av veljarane oppfatta som meir innvandringskritiske enn Socialdemokratiet. Dette såg Mette Frederiksen, den nye leiaren, som er ein særs kompetent politikar. Ho rydda all tvil til side. Socialdemokratiet i Danmark vart det mest innvandringskritiske arbeidarpartiet i Europa. Ho har lært det dei ulike arbeidarpartia i grannelanda Sverige, Noreg, Tyskland og for den del Nederland ikkje har forstått: Om ein vil ha makt, må ein i Nord-Europa vera særs innvandringskritiske, eller rettare sagt, særs kritiske til muslimsk innvandring.

– Men veljarane i Danmark har uavhengig av innvandring fått sosialdemokrati sidan Fogh Rasmussen?

– Ja, veljarane i Danmark har verkeleg fått viljen sin. Anker Jørgensen var viljug til å verta innvandringskritisk, men han var ikkje viljug til å føra ein ansvarleg økonomisk politikk. Regjeringane etter han fekk eit stort ryddearbeid, som også Socialdemokratiet tok ansvar for ved regjeringa Poul Nyrup Rasmussen. Denne regjeringa rydda verkeleg opp i dansk økonomisk politikk. Men ho var ikkje kritisk til innvandring, og dimed, som nemnt, tapte Socialdemokratiet i 2001. Då ryddearbeidet i dansk økonomisk politikk var gjort, røysta veljarane inn eit nytt sosialdemokratisk regime som var innvandringskritisk.

– Men Fogh Rasmussen var då borgarleg?

– Ja, han sa det. Men sanninga er at han med Dansk Folkeparti som støtteparti nærast måtte gjera Venstre til eit sosialdemokratisk parti. Veljarane i Danmark vil ha ein stor velferdsstat i kombinasjon med streng innvandringspolitikk. No har dansk økonomi ein sterk trong til økonomiske reformer, meiner eg. Men ein slik politikk er djupt upopulær. Dagens melodi er stor velferdsstat i kombinasjon med streng motstand mot islam. Eg er sterkt for ein streng innvandringspolitikk, men partiet mitt og eg vil òg ha ein skattepolitikk som den Sverige innførte under Gøran Persson. Men før vi får ei økonomisk krise, ser det ut til å vera umogleg. I Danmark vinn dimed Socialdemokratiet i alle høve.