Eit kunnskapsvakum
Barbara Krause vart fråteken medaljen frå VM i 1978. Då det var påpeika at dei kvinnelege symjarane hadde blitt grovare i målet, skal ein Øst-tysk trenar ha svara at dei var her for å symje, ikkje for å synge.
Foto: Rob Bogaerts /Wikipedia
Ordet doping stod for fyrste gong i den engelske ordboka i 1889 og tydinga var ein slags opiumblanding som skulle få hestar til å springe raskare. Sidan den gong har all slags urter og remedie vart prøvd ut. Fyrst langt utpå 1900-talet gav doping verkeleg effekt. Då kunne ein lage effektive smertestillande og kunstige variantar av naturlege verkestoff, som til dømes hormon. Bra for dei med diabetes, men vitskap om at muskelstyrke og uthald blir regulert av hormon, var også utgangspunkt for nye metodar å dope seg på.
DDR si dopinghistorie på 70-talet er spesiell. Då det vart gjort funn som viste at mannlege kjønnshormon gav fysisk effekt på kvinner, vart stoffet gitt til jenter heilt nede i 13-årsalder. Tablettar vart systematisk blanda ut i drikkeflaskene, nokre gonger utan at jentene viste om det. Kunstige hormon i kombinasjon med trening og kvile gjorde at jentene la på seg enorme muskelmassar. Det uheldige var at også biverknadane kunne vere enorme.
Frå Øst-tyskarane herja på til no, kunne ein håpe at styresmaktene nå er oppe å nikkar med uhemskheitane. Mads Drange skriv i Medaljenes pris at det at det her finst eit kunnskapsvakum. Det er vanskeleg å skaffe finansiering til å forske på doping, det er ein komplisert etikk som må takast omsyn til, og sjølvsagt er det få som vil fortelje om korleis dei dopar seg.
Maren Bø
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Ordet doping stod for fyrste gong i den engelske ordboka i 1889 og tydinga var ein slags opiumblanding som skulle få hestar til å springe raskare. Sidan den gong har all slags urter og remedie vart prøvd ut. Fyrst langt utpå 1900-talet gav doping verkeleg effekt. Då kunne ein lage effektive smertestillande og kunstige variantar av naturlege verkestoff, som til dømes hormon. Bra for dei med diabetes, men vitskap om at muskelstyrke og uthald blir regulert av hormon, var også utgangspunkt for nye metodar å dope seg på.
DDR si dopinghistorie på 70-talet er spesiell. Då det vart gjort funn som viste at mannlege kjønnshormon gav fysisk effekt på kvinner, vart stoffet gitt til jenter heilt nede i 13-årsalder. Tablettar vart systematisk blanda ut i drikkeflaskene, nokre gonger utan at jentene viste om det. Kunstige hormon i kombinasjon med trening og kvile gjorde at jentene la på seg enorme muskelmassar. Det uheldige var at også biverknadane kunne vere enorme.
Frå Øst-tyskarane herja på til no, kunne ein håpe at styresmaktene nå er oppe å nikkar med uhemskheitane. Mads Drange skriv i Medaljenes pris at det at det her finst eit kunnskapsvakum. Det er vanskeleg å skaffe finansiering til å forske på doping, det er ein komplisert etikk som må takast omsyn til, og sjølvsagt er det få som vil fortelje om korleis dei dopar seg.
Maren Bø
Fleire artiklar
Fårete blikk: Sjølvsagt ser maten din på deg. Korleis skulle han elles finne vegen til slaktehuset?
Foto: Wikimedia Commons
Sjølvsagt er vi ikkje dei einaste som har skjøna at hovudet til sauen er god mat.
Midtfjords: ein attraksjon Fylkesbaatane var åleine om.
Foto frå boka: Ole Fretheim
Friskt om ferjer
«Til og med bilar vart køyrde frå den eine ferja til den andre midt ute på fjorden.»
Det var ein emosjonell augneblink for unge Gukesh då VM-sigeren var klar.
Foto: Maria Jemeljanova / Fide
Gukesh den attande
Den 18. verdsmeisteren sidan 1886 er berre 18 år gamal, indaren Gukesh Dommaraju.
Stølspurka og dei to grisungane. Enno er alt berre velstand.
Alle foto: Svein Gjerdåker
Soga om stølspurka
Verdas mildaste purke var med på stølen. Det gjekk ikkje som planlagt.
Israelske soldatar på veg inn i nabolaget Shijaiyah i Gaza by for å fordrive fleire hundre palestinarar til ein ukjend stad nord på Gazastipa.
Foto: Moti Milrod / Haaretz / AP / NTB
Ramsalt kritikk av Israels krig i Gaza
Molok er ein page-turner med hendingar som skakar lesaren.