Det er ein søndag morgon i mai.

– Då går eg, ropar eg.

Eg ropar lågt, så lågt som eg kan. Ingen svarar. Godt, tenker eg. Eg leitar fram eit ark, legg det på kjøkenbordet. «Eg har gått», skriv eg, legg til «glad i dåke alle!».

Så lukkar eg varsamt døra til leilegheita, går ned trappa, ut i solskinet.

– Går du no?!

Det er naboen, Eskild, som ropar. Han står borte ved trampolinen, tidleg oppe, han. Småbarnsfar.

– Ja, no går eg.

– Den store turen?

– Jepp.

Eg løfter handa, han gjer det same, og eg held handa litt for høgt, litt for lenge, det vert som ei markering, det vert pompøst, men no går eg ned bak hekken, ut av syne, eg senkar armen.

Eg går.

Eg skal heim.

Ideen kom til meg ein mørk og kjølig onsdag i mars. Eg sat og slumra på morgonflyet mellom Oslo og Stockholm, og i det hjula dunka hardt i dekket på Arlanda, bråvakna eg, og då var tanken der alt.

Yes, tenkte eg, YES!

Dei neste minuttane eksploderte hovudet i flammande entusiasme.

Tanken var så opplagd, så framifrå, han skein som ei gudgitt openberring.

Eg skulle gå heim!

Heim til Odda, staden der eg vaks opp, staden som forma meg. Bygdebyen i Hardanger, industristaden, røykholet, kraftkommunen, og no i dei siste åra turiststaden, home of sjølvaste Trolltunga. I august 2018 er det 30 år sidan eg flytta til Oslo. Om ikkje det er eit jubileum, er det eit rundt nok tal, og er det noko vi journalistar er glade i, er det knaggar som vi kan hengje historier på. Årstal, jubileum, datoar.

No skulle eg markere mine 30 år i hovudstaden ved å gå heim att, og her er det verbet vi skal legge vekt på, nemleg gå. Eg skulle gå frå dør til dør, frå leilegheita på Smestad i Oslo til barndomsheimen i Odda i Hordaland. Langs vegen. På asfalt.

Kor lang tid eg ville bruke? Eg hadde inga aning. To veker? Tre veker? Fire veker? Eg visste ikkje.

Med bil er det 344 kilometer, og turen tek fem–seks timar, litt avhengig av føre og trafikk, men irekna dieselstopp i Lier, polstopp på Notodden og ein pissestopp på Haukelifjell, rundt seks timar. Dette veit eg, for i 30 år har eg køyrt denne strekka. Fleire hundre gonger har eg køyrt over fjellet frå aust til vest. Vestover til jul og til påske, til dåp, haustferiar, vinterferiar og trettiårsdagar, til konfirmasjonar, sommarferiar, førtiårsdagar og litteraturfestivalar, klassefestar, femtiårsdagar, bryllaup, åttiårsdagar og gravferder. Og så har eg køyrt tilbake. Aust, vest, aust, vest, aust i 30 år.

Eg kjenner kvar ein sving langs denne vegen, kvar bakke, kvar tunnel, eg veit kor eg kan køyre forbi, og kor eg kan fylle billig diesel, eg kjenner kvar avkøyrsel, Liertoppen, Saggrenda, Melås bru, Nørsteteig, Øyfjell, Våmartveit, Valldalen. Vegen ligg i armane mine, eg rattar, girar, blinkar, eg slår på radio, aircondition, vindaugsviskar og drikk kaffi, vegen ligg i beina mine, eg kløtsjar, bremsar, gassar, trampar takta og bilen han er trong, så den reisa den blir long, men i kveld så blir det song – falalalala.

Vegen ligg i heile kroppen, eg kan den vegen.

No skal eg gå han til fots, og det er klart at det vil verte ei anna oppleving å traske veglangs i gangfart. Og så vil det nok bli ein del kilometer lengre. Eg kan ikkje gå langs bilvegen, ikkje heile vegen.

Etter som vekene gjekk og ideen mogna, skjønte eg at dette ville bli noko meir enn å fysisk gå strekka Oslo–Odda. For dette var ikkje berre ei forflytting i avstand og geografi, det ville òg bli ei mental rørsle i tid og historie, eg skulle tilbake til røtene.

For sjølv etter tre tiår i Oslo kallar eg Odda heim. Det er mange av oss som i biografien vår har ein fysisk plass vi kallar heim, og då snakkar vi ikkje om det veike, blodlause hjem, men det kraftfulle imperativet heim. Og dette heim kan vere så mangt: ein landsdel, ein kommune, ein by, ei øy, ein bydel, ein drabantby, ei grend, ei blokk, eit hus, og sjølv om vi har flytta ifrå, kjenner vi framleis ei draging mot og tilknyting til dette. For meg er det Odda, og eg er ikkje eingong fødd der. Kvifor hamna eg akkurat der? Kva er det frå Odda eg framleis ber i meg? Og kva er eigentleg heim?

Eg sette opp nokre reglar for turen, fordi reglar gir rammer, og rammer gir livet retning.

Reglar for tur heim:

1. Du skal GÅ heile vegen.

2. Du skal ikkje gå for langt.

3. Du skal ikkje gå for fort.

4. Du skal ikkje vere redd for omvegar. Omvegar fører òg heim.

5. Regn er godt.

6. Du skal snakke med alle du treffer.

7. Du skal takke ja til alle tilbod.

8. Du skal gå etter Svendsen-metoden

Den siste regelen heng saman med den tredje regelen, altså at eg ikkje skal gå for fort. For vanlegvis når eg skal flytte meg frå a til b, har eg ein lei tendens til å presse meg. Anten eg går, bilar, syklar, padlar eller går på ski, vil eg bli ferdig, kome fram. Eg tek sjeldan pause, men står på til målet er nådd. Det er effektivt, men stressande og slitsamt.

Derfor Svendsen-metoden, som er kalla opp etter programleiaren Truls Svendsen. Då den korpulente og utrente komikaren på ufatteleg vis klarte å krysse isen over Grønland med den supertrente eventyraren Cecilie Skog, gjekk dei etter ein mal: dei skulle gå i femti minuttar og ta pause i ti. Kvile føter og rygg, fylle på med sjokolade/nøtter. Gå!

Sidan eg ikkje har ein turleiar til å styre tida, skal eg bruke telefonen. Den tel ned frå femti minuttar, og på 0 speler han «Valse Caprice» av Rikard Nordraak.

Klokka går, eg er i gang, bokstaveleg tala, for no går eg langs motorvegen Ullernchausseen, og på ryggen ber eg alt eg treng dei tre–fire fyrste døgna. Eg har telt, sovepose, liggeunderlag, eg har gassbrennar, steikepanne, fem boksar snus og tre pakkar Real Turmat. Eg har regnklede, stillongs, lue, vottar og joggesko, eg har ein liten høgtalar, GPS og ein 356 grams Leatherman Wave, eg har iPad med tastatur, eit trekk som kan gjere liggeunderlaget om til ein god lenestol, eg har kamera, våtserviettar, dunjakke og ei 400 grams svart Moleskine notisblokk, og eg kjenner alt at sekken er i tyngste laget. Eg vog han i går kveld, og tala stansa på 17,7 kilo, men eg kjenner at skoa er gode, beina er gode, humøret er godt, vêrmeldinga er uvanleg god, og det er godt endeleg å vere i gang. Planen er no å følgje Ullernchausseen vestover mot Lilleaker, der eg skal ta inn på ein gang- og sykkelsti, for så å krysse Lysakerelva, som er grensa mellom Oslo og Akershus. Når eg er over i Bærum, skal eg skrå mot sørvest til eg treffer på Gamle Drammensvei, og når eg finn den, ja, då er det strake vegen til Sandvika.

Men allereie på Lilleaker ryk planen, for sykkelstien endar i ein byggeplass og eit to meter høgt stålgjerde. Må eg gå tilbake? Eg liker dårleg å gå tilbake, sjølv om det berre er 200 meter. Å gå tilbake er tapt tid og energi, eg har alltid mislikt det, men eg må gå tilbake, og for kvart steg austover fell humøret. Eg fjernar meg frå målet.

Eg prøver ei gate på oppsida av trikkeskjenene, og eg går i riktig retning, meiner eg, men snart svingar gata mot nord. Eg vil ikkje snu, eg fortset, og snart har eg rota meg bort. Allereie etter 40 minuttar har eg rota meg bort, er det mogleg? På mi livsens ferd har eg mista leia, og eg er ikkje eingong komen ut av eigen bydel. Det er forsmedeleg, og no må eg stanse eit gråhåra ektepar med tights og høyreapparat, og eg seier at eg prøver å finne ei bru over Lysakerelva.

– Kor skal du, spør kona, og eg klarer ikkje la vere, eg må berre seie det, og eg svarer at eg skal til Odda. Det synest dei er morosamt. Odda, ha-ha. Eg ler med. Om de kan hjelpe meg over elva, skal eg klare resten av vegen sjølv, seier eg. Dei diskuterer seg imellom, dei peikar og korrigerer kvarandre, og brått speler telefonen «Valse Caprice», men det høyrer ikkje dei, takk og pris. Eg har gått i femti minuttar, eg skal ha pause, og her kan eg ikkje stå, midt i gata, men der blir dei omsider samde om at det skal vere ei gangbru nokre hundre meter lenger ned.

Eg finn brua. Eg går over brua.

Eg er i Bærum. Humøret stig. På under ein time har eg kryssa første fylkesgrense. No er det berre tre fylkesgrenser att, Akershus, Buskerud, Telemark, og så er eg i Hordaland og Odda kommune. Eg set sekken frå meg på ein benk, og pissar i graset.

Det kan bli lenge til neste gong.

Eg er undervegs.

Det var ein laurdag i august 1988 eg flytta til Oslo. Eg kom køyrande over Haukeli i ein ti år gamal Mazda 818 De Luxe med leopardmønstra setetrekk og Wunderbaum i spegelen, og i bagasjerommet låg alt eg trong til eit studentliv: sengeklede, steikepanne, klokkeradio, ei splitter ny elektrisk skrivemaskin med rettefunksjon, speglreflekskamera (Nikon FE2), vinstativ og – på golvet bak passasjersetet – ein yuccapalme. No skulle livet begynne, no var eg på eiga hand, no var eg fri frå Odda. Eg hadde ei raud postparebankbok smekkfull av stipend og studielån, og der inne i hovudstaden, i den myldrande tua av asfalt, narkotika og hurtigsnakkande austlendingar, venta ein plass på Norsk journalisthøgskole.

At eg var komen inn der, var ei overrasking for mange, for karakterane mine var så som så. Men eg hadde jobba halvtanna år som journalist i Hardanger Folkeblad, og då eg ville søke journalisthøgskulen, skreiv redaktør Øivind Madssen ein smigrande attest med følgjande setning:

«Etter mi meining er Hallgeir Opedal eit journalistisk naturtalent.»

Eg var eit journalistisk naturtalent! Hah! Den setninga sprengde opp dørene til journalistutdanninga – og hovudstaden.

Eg har ikkje store forventningar til fotturen gjennom Bærum og Asker. Det er så preglaust, så identitetslaust, så sjellaust, og det som ein gong fanst av preg, identitet og sjel, er vatna ut gjennom ei massiv utbygging og tilflyttarar frå heile landet. Dette kan eg trygt skrive, for sjølv i 2018 er det ingen som blir krenkt på vegner av Asker og Bærum. Eg reknar denne strekka meir som ein transportetappe.

På Stabekk, over utstillingsvindauga til lampebutikken Brødr. Kolstad, ser eg omsider skiltet: Gamle Drammensvei. Det er som å finne ein raud T i fjellet, og livet vert så mykje lettare når ein veit at ein er på rett veg. Nokon har varda vegen eg skal gå. Eg svingar innom Esso-stasjonen, kjøper ei vassflaske – Isklar frå Hardanger, sjølvsagt – og ein Krone-is frå Gjelleråsen.

Gamle Drammensvei følgjer terrenget, viser det seg, han svingar innom det som ein gong var gardar og grender, Stabekk, Ramstad, Høvik, Blommenholm, og ikkje ante eg at Bærum var så kupert, men det burde eg ha visst, for på Wikipedia hadde eg lese at namnet Bærum kjem av det norrøne bergeimr, som er satt saman av berg og heim, og vegen går opp og han går ned, og snirklar seg gjennom villastroka. På Wikipedia hadde eg òg lese at Bærum har landets høgste gjennomsnittlege utdanningsnivå og landets høgste inntektsnivå, og eg gjer ei sosialantropologisk oppdaging: Bærum har uvanleg høge hekkar. Ein hekk er meir enn ei markering av kor tomtegrensa går. Ein velvaksen tujahekk er eit signal til omgivnadene: ikkje trø meg for nære. Ein høg og tett hekk er eit vern mot innsyn og inntrengarar, han signaliserer avstand og skepsis mot dei som er utanfor, ja, i nokre tilfelle frykt. Kan det vere ein samanheng mellom utdanning og pengar og høge hekkar? Dette er ein hypotese eg må utforske. Bak hekkane, som er tette som Leca-blokker, har bæringane laga sine private paradis. Eg høyrer vasspreiarar, barnelatter, eg høyrer trampolinar og grasklipparar. Eg kjenner angen av nyklipt gras og syrin. Syrin!

Når syrinen blømer i landet, er Noreg på sitt optimale. Vinteren har mista grepet, og heile landet struttar av forventningar til det som skal kome. Syrintida er ei slik velsigna rein og løfterik tid, då syng svartrosten sine første, klare tonar, og snart følgjer ein symfoni av fuglesong. Hannfuglar briskar seg og gneistrar potent i grønt, raudt, gult og blått, knoppar brest, blad faldar seg ut, og alt er friskt og grønt.

Men syrintida varer ikkje lenge. Det er nokre få veker av ange og farge, før blomane krøllar seg brunt og tørt saman. Nedbrytinga begynner. Då kjem myggen, flåtten og knotten, då kjem brennmanetene, brenneslene og brunsniglane, då kjem husflugene, vasspesten og eingongsgrillane, fuglesongen stilnar, fargane falmar, inn kjem lågtrykk og regn, og vi sit desperate på nett for å finne fly til Syden, og snart snur sola.

Eg har gått i tre timar når eg ser Sandvika. Sjølv i solskin er Sandvika eit nitrist syn. På breidda av Sandvikselva stod ein vinter den franske impresjonisten Claude Monet med pensel og palett, og med lette strok fanga han lys, landskap og hus. No er heile Sandvika eit surrealistisk brøl av vogntog, vegstøv, betong og diesel, det er eit ormebol av rundkøyringar, tunnelar, jernbane, motorvegar og parkeringshus. Og så er det kjøpesenteret, Sandvika Storsenter, Noregs største, som strekker seg som ein uoverstigeleg mur gjennom det som blir kalla Bærums einaste by. Det er ein heil kilometer med Clas Ohlson, Gina Tricot, Jernia, Joe & The juice, Hennes & Mauritz, og det er ikkje lett å gå til fots gjennom Sandvika når kjøpesenteret er stengt, det er nærast umogleg. Eg går meg fast og må snu, men så blir eg losa gjennom ein smal passasje mellom kinoen og kulturhuset, og eg kan fortsette langs kjøpesentermuren til eg kjem meg under E18 og hamnar på sjøsida. Eg er gjennom Sandvika, YES, og no atter til den ljose heim går ferda.

Brått er eg i Asker, for der skimtar eg IKEA, og det ligg på Slependen, men kor gjekk grensa mellom Asker og Bærum? Eg aner ikkje, men det kan vere det same, for Asker og Bærum er ord som har smelta saman, det er som sognåfjordane, som aurskoghøland, som pølseilompe, carpediem, askeråbærum har smelta saman som ginandtonic, men dei er ulike, dei to kommunane, for her i Asker opnar landskapet seg, det er meir av det opphavlege, det er gardar, frukttre og hestar, og brått kjenner eg møklukt, og eg er rett ut forbausa over kor landleg her er. Eg merkar meg at hekkane er lågare her.

Asker sentrum. Klokka er kvart over fire, og eg har gått i fem timar og kjenner det i føtene. Eg kjenner det òg i rygg og hofteledd. Det er sekken. Eg kjøper ei baconpølse og ein iskald Coca-Cola på Narvesen. Det er fordelen med vegtrasking kontra fjellturar, tenker eg, det er mat og drikke å få langs vegen. Eg set meg på ein benk i parken med namnet Asker Plaza. Det er ikkje Firenze, akkurat, men det er meir folk og liv enn i Sandvika. Eg tek av skoa, leitar fram telefonen, sjekkar kartet på Google. Eg har gått 19,8 kilometer. Ikkje dårleg.

Eg hadde eit vagt håp om å nå Lier denne fyrste dagen, for der er det muleg å slå opp telt. Eg har sett det på Google Earth. Ned mot eit vatn som heiter Damtjern, ligg ei grøn grasmatte. Men det er langt dit, eg sjekkar på telefonen: 9,9 kilometer. Ikkje bra.

Eg slit no. Opp frå Asker sentrum er ein bakke som aldri tek slutt, og beina er støle. Eg har begynt å gå med stavar og klikkar meg oppover. Eg har gløymt gummiproppane til stavane, og dei lagar ein irriterande metallyd. Spissen får heller ikkje tak i asfalten. Eg går framoverbøygd og ser ned i vegen. Eg har for lengst brote regelen om ikkje å gå for langt, men her er det ingen plass å slå opp telt, ingen hotell, ingen pensjonat, ikkje husrom. Kven vil hit? Ingen. Sola står i vest og brenn midt imot, eg er tørst. Vassflaska er tom. Telefonen speler endeleg «Valse Caprice», eg søkk saman i eit busskur.

Klokka ti over seks kryssar eg fylkesgrensa mellom Akershus og Buskerud, eg er i Lier, og det gjev eit mentalt løft, berre to fylkesgrenser igjen, mot meg kjem den fyrste traktoren, brått høyrer eg sauebjøller, og bakom susar E18.

Langt der framme ser eg noko som kan likne ein bensinstasjon. Eg stavrar meg inn glasdørene, fyller opp vassflaska på toalettet, og kjøper ein boks Red Bull, som eg drikk på styrten.

Det er tungt no, og eg er våt av sveitte. Eg går langs kjøpesenteret på Liertoppen, og for kvart steg kjenner eg det i hoftene. Sekken er altfor tung, kjøpesenteret altfor langt. Eg går og går, langs veggen av teglstein, som aldri tek slutt. Kor lenge har eg gått langs denne veggen? 20 minuttar? Ein time? Eg går seint. Eg har slått Damtjern inn på mobilen, og gløtter ned, 21 minuttar igjen, 19, 16, 15, 14...

Eg er framme. Ein grøn grasbakke ned mot tjernet. Eit bord med benkar. Ein idyll. Eg slenger frå meg sekken. Set meg ved eit bord, og dreg av sko og sokkar, eg har eit verkande blodraudt gnagsår på venstre fot. Eg set plaster over. Sit lenge ved bordet, eg er svolten og tiltakslaus. Eg reiser meg, og er som ein zombie. Alt går langsamt. Eg får opp teltet, varmar vatn og et Real Turmat ut av posen. «Mulligatawny», les eg, «lammegryte smaksatt med Østens krydder».

Klokka er elleve når eg krabbar inn i teltet. Eg ligg der, stirar opp i teltduken. Herregud, kva har eg gitt meg ut på? Eg har gått ein dag og er allereie utmødd og nedstemd. Har eg hatt ein kjekk dag? Nei. Gler eg meg til i morgon? Nei.

Optimistiske eg som trudde at eg skulle nå Hokksund andre dagen, der eg skulle oppsøke ein mann som har plaga meg i 25 år. Hokksund. Det verkar tvilsamt.

Hallgeir Opedal

Framhald neste veke.