– Andre norske ordbøker er òg dårlege
Foto: Privat
Dag og Tid har spurt språkforskarar om synet deira på etymologiske forklåringar i Det Norske Akademis ordbok (NAOB). Fyrst ute er Dag og Tids faste språkkommentator, Kristin Fridtun:
– Dei etymologiske utgreiingane i NAOB er ikkje imponerande, men det same kan vi seia om dei fleste andre norske ordbøker. Korkje Bokmålsordboka, Nynorskordboka eller Norsk Ordbok greier godt ut om historia til orda. Opplysningane er stutte og stundom upålitelege. Då er det betre å slå opp i ei god etymologisk ordbok eller til dømes Ordbog over det danske Sprog, der både opphavet til orda og eventuelle tydingsendringar blir grundig drøfta.
Eit sjekk i Norsk Ordbok stadfestar synet til Fridtun. Norsk Ordbok har vigd endå mindre plass til etymologi. På «øl» står det til dømes berre «norrønt ol», det samsvar ikkje med Bjorvands utgreiing.
– Det har vore tale om manglande finansiering til NAOB. Kan det ha påverka arbeidet?
– I så fall burde ordbokredaksjonane ha gjort eit val: anten arbeide skikkeleg med dei etymologiske utgreiingane eller sløyfe dei.
Språkforskar og historikar Roger Lockertsen har tidlegare meldt band av Norsk Riksmålsordbok. Då reagerte han på bruken av «dial.», altså «dialekt», ved nynorske ord:
– I tilleggsbanda til Riksmålsordboka frå 1995 var jamvel eit gjennomført litterært nynorsk ord som «oreigning» markert som røtt i dialekt! I NAOB står det «fra nynorsk». Det tyder altså at dei vedkjenner at bokmålsord kjem frå nynorsk og ikkje berre frå skrive bokmål/riksmål, seier Lockertsen.
– NAOB fylgjer likevel ein imperialistisk bokmålsnasjonalisme i ordforklåringane, der det eine etter det andre danske ordet, blir påstått å komme frå norrønt. Slikt vitnar om eit språkpolitisk tilhøve til røyndomen der ynskt norrøn status står i staden for faktisk norskdansk ordhistorie.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Dag og Tid har spurt språkforskarar om synet deira på etymologiske forklåringar i Det Norske Akademis ordbok (NAOB). Fyrst ute er Dag og Tids faste språkkommentator, Kristin Fridtun:
– Dei etymologiske utgreiingane i NAOB er ikkje imponerande, men det same kan vi seia om dei fleste andre norske ordbøker. Korkje Bokmålsordboka, Nynorskordboka eller Norsk Ordbok greier godt ut om historia til orda. Opplysningane er stutte og stundom upålitelege. Då er det betre å slå opp i ei god etymologisk ordbok eller til dømes Ordbog over det danske Sprog, der både opphavet til orda og eventuelle tydingsendringar blir grundig drøfta.
Eit sjekk i Norsk Ordbok stadfestar synet til Fridtun. Norsk Ordbok har vigd endå mindre plass til etymologi. På «øl» står det til dømes berre «norrønt ol», det samsvar ikkje med Bjorvands utgreiing.
– Det har vore tale om manglande finansiering til NAOB. Kan det ha påverka arbeidet?
– I så fall burde ordbokredaksjonane ha gjort eit val: anten arbeide skikkeleg med dei etymologiske utgreiingane eller sløyfe dei.
Språkforskar og historikar Roger Lockertsen har tidlegare meldt band av Norsk Riksmålsordbok. Då reagerte han på bruken av «dial.», altså «dialekt», ved nynorske ord:
– I tilleggsbanda til Riksmålsordboka frå 1995 var jamvel eit gjennomført litterært nynorsk ord som «oreigning» markert som røtt i dialekt! I NAOB står det «fra nynorsk». Det tyder altså at dei vedkjenner at bokmålsord kjem frå nynorsk og ikkje berre frå skrive bokmål/riksmål, seier Lockertsen.
– NAOB fylgjer likevel ein imperialistisk bokmålsnasjonalisme i ordforklåringane, der det eine etter det andre danske ordet, blir påstått å komme frå norrønt. Slikt vitnar om eit språkpolitisk tilhøve til røyndomen der ynskt norrøn status står i staden for faktisk norskdansk ordhistorie.
– Dei etymologiske
utgreiingane i NAOB
er ikkje imponerande.
Kristin Fridtun,
forfattar og språkforskar
Fleire artiklar
Google byggjer nytt datasenter utanfor Skien i Telemark. – Vi kjem til å måtte byggje meir i åra framover, men vi må gjere det med ei anna forståing av at også natur og areal er ein knapp ressurs, seier Mathilde Tybring-Gjedde (H).
Foto: Cornelius Poppe / NTB
Naturplan utan samling
Få opposisjonspolitikarar er nøgde med korleis Noreg skal følgje opp måla i naturavtalen. Mathilde Tybring-Gjedde (H) er ikkje viss på at naturforvaltinga i Noreg kjem til å verte betre.
Øyvind Vågnes var professor ved Institutt for informasjons- og medievitskap ved Universitetet i Bergen og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Foto: Universitetet i Bergen
Øyvind Vågnes (1972–2025)
«Øyvind Vågnes var eit funn for ein avisredaksjon.»
Etter terroråtaket på Charlie Hebdo-redaksjonen 7. januar 2015 var det minnemarkeringar verda over, som her, i Oslo.
Foto: Fredrik Varfjell / AP / NTB
Den livsviktige satiren
Satiren må framleis ha ein heim. Ti år etter attentatet trengst det nytenking i Charlie Hebdo.
Støre og krisa i sosialdemokratiet
Må det ein ny partileiar til for å berga restane av det sosialdemokratiske innslaget i norsk politikk?
Ein politimeister les opp ein rettsordre som stoppar ein protest for veljarregistrering i Selma i Alabama i USA 9. mars 1965, framfor borgarrettsaktivistane Martin Luther King jr. (t.h.) og Andrew Young.
Foto: AP / NTB
Vald, hat, mot
Historia om kampen til dei svarte i USA er soga om ei frigjeringsrørsle som vann – til slutt. Men også om tvisyn og botnlaus menneskeleg fornedring.