Kunst

Ronny Spaans

ronny@dagogtid.no

Jesu liding var eit ynda motiv hjå europeiske kunstnarar i renessansen, om det var Kristus på krossen eller den oppstadne herren. Dette er eit av temaa for ei utstilling som nett har opna ved National Gallery i London, Michelangelo and Sebastiano, som handlar om likskapen mellom desse to: den italienske bilethoggaren og målaren Michelangelo (1475–1564) og landsmannen hans, kunstmålaren Sebastiano del Piombo (1485–1547).

Når du kjem inn i utstillingslokalet, blir du overraska over ein statue av den oppstadne Kristus av Michelangelo – han ber ikkje lendeklede kring livet. Det bryt med den vanlege framstellinga av Kristus, der det er vanleg å løyne kjønnsorganet. Kledet han skulle ha kring livet, held han nonchalant i handa. Kva skal det tyde?

Utan tøyfilla

Kunstverket er hovudattraksjonen ved utstillinga, og det skil seg frå andre Kristus-bilete, også dei verk av Michelangelo, som til dømes det kjende Pietá, som står inne i Peterskyrkja i Roma. Ein kopi av Pietá er elles utstilt i National Gallery: han viser ein mager og maktstolen Kristus, nett teken ned frå krossen, i fanget på mor si, Maria.

Pietá kan elles fungere som ein kontrast til den oppstadne Kristus. Ifylgje kuratorane ved utstillinga handla det nettopp om å syne Kristus i all si makt og livskraft. Jesus er her skildra som sigerherren over dauden. Kvifor skulle han då ha eit klede kring livet, som for å løyne skam og synd? Kristus var utan synd.

Om vi studerer skilnaden mellom desse verka nøyare, ser vi jo òg fleire finessar. Kristus er muskuløs, har velstelt skjegg og hår og står i ei avslappa stilling. Han held kring krossen som om det var kva som helst slags søyle. Dette underbyggjer argumentet om den frie, triumferande frelsaren – den sigervisse herren som etter tre dagar kom levande ut av grava. Kvifor skulle han bry seg med å tulle ei tøyfille kring livet?

Klassiske skulpturar

Men nakne menneskekroppar var ikkje eit ukjent fenomen i kunsten på 1500-talet. I renessansen vart skulpturar frå klassisk gresk og romersk tid gjenoppdaga og kopierte. Dei viser menneskekroppar i fullkomne proporsjonar. Her fann kunstnaren med andre ord modellen for sin perfekte Kristus.

Men det finst òg ei anna forklåring på den nakne figuren. Kunstverket vart laga kring 1515, på bestilling av ei dame i Roma. «Ein naken Jesus ved krossen», lydde oppdraget. Kunstverket var elles lenge forsvunne; det vart fyrst funne att i 1997, i sakristiet i ei kyrkje utanfor Roma.

Det finst ein maken Kristus-figur av Michelangelo, utstilt i Santa Maria sopra Minerva i Roma. Men denne statuen har geistlege dekt med eit lendeklede – og det av metall! Denne lagnaden slapp den nakne Kristus-figuren, nettopp fordi han lenge var halden for å vera tapt.

Men det er ein ting den italienske meisteren ikkje fekk med seg: Den historiske Kristus var omskoren. Det ser ikkje denne statuen ut til å vera. Og det var som kjent heller ikkje den vidgjetne David-statuen av Michelangelo. Men truleg var det for Michelangelo ein uviktig detalj.