Han formidla gleda ved kunnskap, med humor og vidd. Han var studentglad og rotete, innfallsrik og perspektivfylt, usnobbete og nyfiken – men mista aldri ein avtale. Og det er ikkje sant at dei fann ein sykkel under papirhaugane då dei rydda kontoret hans.

Ein folkedaningas mann par excellence er død. Det er ikkje til å unngå at desse minneorda vert personlege.

Eg trefte Frank Aarebrot i september 1969 på Yale. Han kom som professor Stein Rokkans assistent, eg som Fulbright-stipendiat på statsvitskap. Vi heldt oss saman, vi utlendingar, med berre nokre få «token Americans». Eg er den einaste som tvang Frank til å symja. Alt i 1969 var eg redd for helsa hans. Men han vart så våt, klaga han.

Det skulle bli eit gnistrande år med lange vakenetter på computersenteret – dertil omfangsrike lunsjar med internasjonale vener på Saybrook College. Og Rokkans kurs i stats- og nasjonsbygging. Nixon hadde nett vunne valet. Mykje å forstå. Ei stemning ikkje ulik kva vi ser no.

At Stein Rokkan og Frank kom til Yale det året, endra livet mitt. Eg skjøna at samanliknande perspektiv på statar, nasjonar og folkerørsler gav varige innsikter ut over augneblinken, og utgjorde ein systematisk disiplin med røter attende til Aristoteles’ Politikk. Statsvitskap som «arkitektonisk disiplin» med innsikter om oppbygging av legitime institusjonar med historie som grunndisiplin. Hos den gamle grekaren låg satsplanken. Der las vi om samanhengen mellom styreformer – oligarki, aristokrati og demokrati – og klassetilhøve.

På Yale følgde vi førelesingane med Rokkan og Juan Linz, der Linz tok oss med til valmønstera i Weimar-republikken gate for gate, og Rokkan kasta seg ut i vedunderlege makrohistoriske oversikt som lyfte blikket.

Som universitetsførelesar tok Frank nett opp desse perspektiva. Kull på kull av studentar i samanliknande politikk og historie fekk ei innføring i europeisk politikk som har forma mange.

Frank lèt etter seg eit hav av anekdotar, både folkeleg og akademisk krevjande som han var. Han var ei krysning av litteraturprofessor Francis Bull og historikaren A.J.P. Taylor.

Frank var ikkje til å halda styr på med sine spørsmål og innspel. Etter å ha blitt møtt for femtande gong av tiggarar på gata braut han oppgitt ut: «Eg kan ikkje sjølv erstatta mangelen på eit sosialdemokratisk velferdssystem i dette landet!»

Frank gjorde samfunnsfag til ei fantasieggjande verksemd med store tidsspenn, der Noreg vart sett på i europeisk overljos. Samanlikningar gav nye perspektiv.

Gløym ikkje at han var nederlandsk gift med Marian, og tala språket flytande. Han hadde ein kombinatorisk intelligens, og var rask som toget med å henta fram kunnskap frå alle krokar. Han elska dei finurlege brokkane. Og han kunne med Rokkan seia at han var interessert i val fordi ein der kjem nær dei store samanhengane i samfunnet.

Ved sida av val var det partisystem som opptok han. Han skreiv om partia i det demokratiske Aust-Europa ut frå Rokkans partisosiologi, og utfylte på sett og vis læremeisterens verk. Rokkan var jo mest oppteken av dei opne systema, der partia kunne konkurrere med programpakkane sine.

Frank sa at han er den einaste statsvitaren med ein yrkesskade: Under valobservasjon i Romania fekk han ein bakterie som ikkje gav seg. Det kosta han foten, og fekk han til å likne ein godsleg Kaptein Krok utan sverd.

Om Frank skulle døy, så var det stilriktig at det skulle skje no, berre dagar før eit val. Han hadde avlagt førehandsrøyst frå sjukesenga.

Bernt Hagtvet