Foto: Tor Tjeransen
Han skal fødast
No skal han fødast. Herren Gud sit fast
i livmora han skapte, djupt der inne.
Det strammar seg rundt Sonen, og i hast
kjem himlen snart til jorda frå ei kvinne.
Og tømmermannen Josef freistar finne
eit klede og litt vatn til Maria.
Men barnet pressar mot si fosterhinne,
no hjelper ingen ting, no er det tida
då det må koma! Josef sit ved sida;
han held si unge kone godt i armen
og hjelper i den neste harde ria,
i stjerneskinet og dyrevarmen.
Så pressar jorda himmelbarnet fram,
ho legg det ned i krubba til eit lam.
Hans Johan Sagrusten
Han skal fødast
No skal han fødast. Herren Gud sit fast
i livmora han skapte, djupt der inne.
Det strammar seg rundt Sonen, og i hast
kjem himlen snart til jorda frå ei kvinne.
Og tømmermannen Josef freistar finne
eit klede og litt vatn til Maria.
Men barnet pressar mot si fosterhinne,
no hjelper ingen ting, no er det tida
då det må koma! Josef sit ved sida;
han held si unge kone godt i armen
og hjelper i den neste harde ria,
i stjerneskinet og dyrevarmen.
Så pressar jorda himmelbarnet fram,
ho legg det ned i krubba til eit lam.
Hans Johan Sagrusten
Petter Dass skreiv Evangeliesangene. Han skapte dermed ein tradisjon i norsk lyrikk, ein tradisjon som har vara fram til vår tid, då særleg med Arnold Eidslott. Det handlar om attforteljing og personleg fortolking av historier frå Den heilage skrifta. Ein kristen songar mellom dei unge er Hans Johan Sagrusten. Han blir knapt nemnd i oversynsartiklar over norsk lyrikk, og diktsamlingane hans er berre melde i kristne blad. Sagrusten er nok meir kjend som sakprosaforfattar.
Men desto større overrasking er det då å bla i Evangeliesonettar (2012), ein tittel som peikar attende til Herr Petter. Diktsamlinga handlar om Jesu liv, frå fødsel til krossfesting og oppstode. «Han skal fødast» er frå fyrste delen av samlinga.
Jamføringa med Dass, barokkens meister i Noreg, er ikkje tilfeldig – det er to grunnar til det. Det fyrste gjeld formaspektet. Boka er samansett av 93 sonettar – den kjende diktforma frå renessansen. I «Han skal fødast», er det tale om den shakespearske forma med mønsteret abab cdcd i dei åtte fyrste verslinene; i andre dikt nyttar han mønsteret etter Petrarca. Det er tale om eit krevjande mønster som skal gå opp. Som vi ser i dette diktet, blir «inne» og «Maria» etterfylgde av tre ord med same rimet. Somme sonettediktarar skriv glatte, smidige dikt, andre meir springande, som dette diktet. Det ser vi til dømes i overgangen «hast – kjem». Men det høver godt, for det gjev att det støytvise ved ein fødsel.
Den andre grunnen gjeld språkbileta til Sagrusten. Det leikande språket, som spelar på motsetningar og motseiingar, men som derigjennom tydeleggjer teologiske grunnsetningar, er typisk for barokken. «Herren Gud sit fast/ i livmora han skapte, djupt der inne», heiter det slagferdig. Maria føder Jesus som jo er same vesen som Gud, ifylgje læra om den kristne treeininga.
Om Sagrusten har få litterære slektningar i norsk samtidspoesi, er det ikkje vanskeleg å finne frendar i verdslitteraturen. I gode augneblinkar får vi glimt av engelske «metafysikarar» som George Herbert gjennom Sagrusten.
Ronny Spaans
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Petter Dass skreiv Evangeliesangene. Han skapte dermed ein tradisjon i norsk lyrikk, ein tradisjon som har vara fram til vår tid, då særleg med Arnold Eidslott. Det handlar om attforteljing og personleg fortolking av historier frå Den heilage skrifta. Ein kristen songar mellom dei unge er Hans Johan Sagrusten. Han blir knapt nemnd i oversynsartiklar over norsk lyrikk, og diktsamlingane hans er berre melde i kristne blad. Sagrusten er nok meir kjend som sakprosaforfattar.
Men desto større overrasking er det då å bla i Evangeliesonettar (2012), ein tittel som peikar attende til Herr Petter. Diktsamlinga handlar om Jesu liv, frå fødsel til krossfesting og oppstode. «Han skal fødast» er frå fyrste delen av samlinga.
Jamføringa med Dass, barokkens meister i Noreg, er ikkje tilfeldig – det er to grunnar til det. Det fyrste gjeld formaspektet. Boka er samansett av 93 sonettar – den kjende diktforma frå renessansen. I «Han skal fødast», er det tale om den shakespearske forma med mønsteret abab cdcd i dei åtte fyrste verslinene; i andre dikt nyttar han mønsteret etter Petrarca. Det er tale om eit krevjande mønster som skal gå opp. Som vi ser i dette diktet, blir «inne» og «Maria» etterfylgde av tre ord med same rimet. Somme sonettediktarar skriv glatte, smidige dikt, andre meir springande, som dette diktet. Det ser vi til dømes i overgangen «hast – kjem». Men det høver godt, for det gjev att det støytvise ved ein fødsel.
Den andre grunnen gjeld språkbileta til Sagrusten. Det leikande språket, som spelar på motsetningar og motseiingar, men som derigjennom tydeleggjer teologiske grunnsetningar, er typisk for barokken. «Herren Gud sit fast/ i livmora han skapte, djupt der inne», heiter det slagferdig. Maria føder Jesus som jo er same vesen som Gud, ifylgje læra om den kristne treeininga.
Om Sagrusten har få litterære slektningar i norsk samtidspoesi, er det ikkje vanskeleg å finne frendar i verdslitteraturen. I gode augneblinkar får vi glimt av engelske «metafysikarar» som George Herbert gjennom Sagrusten.
Ronny Spaans
Fleire artiklar
Støre og krisa i sosialdemokratiet
Må det ein ny partileiar til for å berga restane av det sosialdemokratiske innslaget i norsk politikk?
Ein politimeister les opp ein rettsordre som stoppar ein protest for veljarregistrering i Selma i Alabama i USA 9. mars 1965, framfor borgarrettsaktivistane Martin Luther King jr. (t.h.) og Andrew Young.
Foto: AP / NTB
Vald, hat, mot
Historia om kampen til dei svarte i USA er soga om ei frigjeringsrørsle som vann – til slutt. Men også om tvisyn og botnlaus menneskeleg fornedring.
Hayden Powell har skrive musikk for ein sekstett.
Foto: Anne Valeur
Fugl føniks
Hayden Powell har brukt ventetida godt.
Teikning: May Linn Clement
Bleik om sausenebba
Kan henda er det nokre som vil setja nebbet høgt og seia at ordtaket om å syngja med sitt nebb slett ikkje viser til fuglar, men til folk. Då seier eg: Det er ingen grunn til å vera nebbete!
Ingvild Lothe er forfattarutdanna og skriv både dikt og prosa.
Foto: Ida Gøytil
Idealitet og realitet
Ingvild Lothe skriv vedkjenningspoesi. Og vedkjenninga verkar genuin fordi ho i tillegg rommar humor og ironisk distanse, sjølv om det også berre kan vere ei maske.