UTDANNING

RONNY SPAANS

ronny@dagogtid.no

– Studentane treng hjelp og inspirasjon, ikkje førelesningar på engelsk av utanlandsk stjerneforskar, seier Clas Jostein Claussen.

Claussen er fyrsteamanuensis ved Høgskolen i Oslo og Akershus (HIOA), eller OsloMet, som høgskulestyret har vedteke at institusjonen skal heite. Han er tilknytt institutt for barnehagelærarutdanning, men han har òg undervist lærarar til grunnskulen og sosionomar. Det har han gjort snart ein mannsalder, han kjenner behova og utfordringane til studentane godt.

– Studentar som kjem til oss beinveges frå vidaregåande skule, byd på store utfordringar. Sjølvsagt finst det flinke studentar, men også er svake. Det er knytt alvorlege utfordringar til undervisningssituasjonen deira.

utanlandsk vaktmeister

Frå plassen sin «på golvet» ser Claussen med skepsis på dei nye tonane frå styremaktene. Claussen har ytra kritikk denne veka i ein kronikk til nettavisa for høgare utdanning, Khrono, men han utdjupar poenga sine i Dag og Tid, for dette er stoff som vedkjem heile samfunnet, seier han.

I eit notat som har vekt oppsikt i media, skriv rektor Curt Rice at alle nye vitskaplege stillingar som skal lysast ut, skal ha krav om fyrstekompetanse. Det tyder enkelt fortalt kompetanse på doktorgradsnivå. Om ein vil tilsetja folk med annan kompetanse, «må det søkes skriftlig om unntak fra dekan eller senterleder».

Vidare heiter det at alle undervisnings- og forskarstillingar skal lysast ut internasjonalt, utan at det blir stilt krav om norsk eller skandinavisk språk i tilsetjingstidspunktet. Norsk skal dei lære seg innan tre år. «Også for teknisk/administrative stillinger bør internasjonal utlysning vurderes.»

Desse krava er ikkje unike for høgskulen i Oslo. Noreg går igjennom ein prosess med akademisering av høgskulane. Mange høgskular som hadde profesjonsutdanning som hovudmål, altså utdanning av lærarar, sjukepleiarar og sosialarbeidarar, vil no bli universitet. NOKUT, Nasjonalt organ for kvalitet i utdanninga, vurderer kva høgskule som kan titulere seg som universitet. Dei krev at 70 prosent av fagstillingane må vera fylte med folk med fyrstekompetanse.

Samtidig har det samanheng med det nye lærarlyftet som Kunnskapsdepartementet har sett i gang. I haust innførte regjeringa femårig mastergradsutdanning for alle grunnskulelærarar. For å utdanne ein mastergradstudent trengst det også lærarar med høgare kompetanse, altså fyrstekompetanse.

HIOA fylgjer altså retningsliner ovanfrå. Men likevel? Curt Rice vil at alle nye vitskaplege stillingar skal ha krav om fyrstekompetanse, og at jamvel tekniske stillingar, vaktmeisterstillingar og så bortetter skal utlysast internasjonalt.

Den norske modellen

– Det er urovekkjande. Rice synest har dårleg kontakt med røyndomen i det norske samfunnet. Det er alvorleg, fordi denne politikken vil skyggje for erfaring som samfunnet treng. I staden for å tilsetja personar med røynsle frå det norske samfunnslivet, om det er næringsliv eller ideelle organisasjonar, skal vi altså hente inn internasjonale forskarar som kanskje har lita røynsle med klientarbeid, seier Claussen.

Han tenkjer ikkje berre på skorten på engelskkunnskapar hjå norske studentar. Studentar er ikkje glade i engelsk pensum, og dei føretrekkjer ofte norske framfor engelske førelesingar, fortel han. Men han tenkjer òg på termar og omgrep som er viktige i det praktiske livet:

– England og USA har velferdssystem som er ulike det norske. Der har til dømes barneomsorg heilt andre referansar. Slike referansar har ingen direkte overføringsverdi til den norske velferdsmodellen. Difor er det også behov for publisering på norsk: Omgrepsapparatet må utviklast vidare i samsvar med den norske røyndomen.

– Men vil ikkje akademisering og internasjonalisering på sikt føre til eit betre nivå, og handlar det ikkje om at HiOA skal bli eit universitet?

– Ein kan kalle utdanningsinstitusjonane vår kva ein vil, høgskule eller universitet. Det viktige her er å halde høg kvalitet på profesjonsutdanningane. Ein har eit alt for einsidig syn på kompetanse: Di fleire internasjonale professorar, di meir internasjonal publisering, di betre utdanning. Det blir presentert som ei naturlov. Det fungerer på eit akademisk toppuniversitet, men ikkje på ein institusjon som utdannar sjukepleiarar og lærarar, der studentane har heilt andre behov. Eg tenkjer særleg på utfordringane vi har med svake studentar frå vidaregåande skule.

Yrke i framtida

I den samanhengen reagerer Claussen òg på ressursbruken:

– Vi opplever at undervisninga blir nedprioritert: Ho går føre seg i større auditorium, i staden for mindre seminarrom som vil gagne studentane. Praksistida blir òg skoren ned på. Men er det tale om fremjing av universitetsstatusen og akademisk elite, finst det ingen bremsekloss. Universitetet er vorte målet, det er ikkje middelet lenger. Målet bør vera å utdanne gode profesjonsutøvarar.

Utviklinga er særleg urovekkjande med tanke på det store kullet unge menneske som skal bli lærarar, sjukepleiarar og barnehagelærarar, fortel Claussen.

Rapporten «Nye jobber i Norge foran den digitale revolusjonen», som var laga til NHOs årskonferanse denne veka, peikar på dei viktigaste jobbane i 20 år fram i tid: Vi treng 29 000 barnehage- og skuleassistentar, 28.000 grunnskule- og førskulelærarar og 18.000 pleiemedarbeidarar.

– Politikarane har skjøna dette i forhold til krav om karakter fire i matematikk for lærarutdanning, og ikkje minst tre for sjukepleiarutdanninga. Kor viktig er dette ikkje i høve til medikamentrekning! Det finst sjukehus som har måtta gje grunnopplæring til sjukepleiarar fordi dei ikkje var dugande. Men politikarane har ikkje skjøna dette i høve til høgskule- og universitetspolitikken. No må det skje ei endring. Taparen på kan bli den norske velferdsmodellen.