JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Kunnskap

🎧 Elgkjøt

Skogens konge er ikkje lett å få seld.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Perfekt tilpassa norske skogar, men kanskje ikkje like godt tilpassa den norske daglegvaremarknaden?

Perfekt tilpassa norske skogar, men kanskje ikkje like godt tilpassa den norske daglegvaremarknaden?

Foto: Paul Kleiven / NTB

Perfekt tilpassa norske skogar, men kanskje ikkje like godt tilpassa den norske daglegvaremarknaden?

Perfekt tilpassa norske skogar, men kanskje ikkje like godt tilpassa den norske daglegvaremarknaden?

Foto: Paul Kleiven / NTB

4303
20201009
4303
20201009

Lytt til artikkelen:

Hausten kan seiast å vere ei tøff tid for skogens konge: Frå 25. september og fram til vesle julaftan vil drygt 60.000 jegerar sørge for at ein stad mellom 30.000 og 40.000 elgar fell for ei kule.

Synd for elgen, bra for oss, vil nokon hevde. Andre igjen vil meine vi skal halde fingrane av fatet. Atter andre seier at sidan det er kring 30 gonger så mykje elg i Noreg i dag enn det var for 60 år sidan, kan ikkje elgstammen som heilskap ha vondt av at det vert jakta litt på han. Kanskje fungerer det rett og slett, det kontrollerte uttaket, vil dei seie: Når vi tar ut ei visse mengde vaksne, unge og eldre dyr av begge kjønn, held elgstammen seg frisk og sunn.

Den diskusjonen skal vi ikkje ta her. Vi skal nøye oss med å slå fast at elgjakta førre sesong gav 3867 tonn elgkjøt, ifylgje Statistisk sentralbyrå, som reknar slaktevekta ut frå innmelde fellingar og gjennomsnittsvekt.

3867 tonn elgkjøt og bein, altså. Det svarar til kring 1,5 prosent av det firbeinte slaktet norsk jordbruk leverer kvart år: Av småfe, storfe og gris vert det årleg slakta kring 250.000 tonn. Ei forsvinnande lita mengde som vi likevel ikkje klarar å ete opp.

Trønderavisa skreiv i slutten av september om kjøtforedlaren Harry Dyrstad, eigar av verksemda Vilteksperten AS, som kjøper elgslakt frå jegerar i Trøndelag for vidaresal. Etter at Nortura og Coop slutta å ta inn elg i 2017, har han vorte sittande med 15–20 tonn elgkjøt på lager. Marknaden er ikkje der, seier Dyrstad.

Eit spørsmål om pris

Kan det verkeleg stemme? Vil ikkje nordmenn ete elgkjøt? Vi som trykker elg på alt vi har av huer og kapsar, sokkar, truser og alt anna vi kan finne på å selje til turistar, og henger elgar i solnedgang på veggen fordi det er så forbi kitch at det er kult, og altså kallar elgen for skogens konge? Kvifor ikkje?

Det kan knappast vere av helsemessige årsaker. Skal du fyrst ete raudt kjøt, får du det ikkje særleg magrare og sunnare enn rett frå skogen eller fjellet.

Dyrevelferda bør i mange auge hevde seg tilsvarande: Ein elg har fått vere elg på sine eigne vilkår heilt til den augneblinken han døyr. Ingen soya er importert frå Brasil, ingen antibiotika utskriven hjå veterinær.

Nei, svaret ligg nok ein annan, meir verdsleg stad: Der Nortura i skrivande stund betaler mellom 11,50 og 42 kroner per kilo lammeslakt, mellom 25 og 58 kroner per kilo storfe og 13 til 27 kroner per kilo gris dei får inn på slakteriet sitt, må elgskjeraren i Trøndelag betale jegerane 70 kroner per kilo råslakt han får inn.

Dette taper jegerane fort 25 kroner kiloet på. Dei betaler nemleg grunneigaren opp mot 95 kroner per kilo kjøt for å få jakte.

Og eit råstoff med slike prisar inn endar fort med ein kilopris på kring 400 kroner ut til forbrukarane.

Kraftig påslag

Her er det med andre ord ein prisskilnad, og det synest ved fyrste augnekast rart at kjøtet som er hausta rett frå skogen, er så mykje dyrare enn kjøtet nokon har brukt tid, krefter og kroner på å avle fram på eit beite og i ein fjøs. Er det elgkjøtet – eller elgjakta – som er for dyr? Eller er det alt det andre som er for billeg?

Vi kan ikkje gå inn i økonomien i alle kjøtproduksjonar i norsk landbruk nett no. Lat oss difor nøye oss med å slå fast at det var fleire daglegvarekjedeeigarar enn bønder på lista over Noregs rikaste for eit par veker sidan.

Det rare er nemleg at om lammekjøtet kosta halvparten så mykje å kjøpe inn til slakteriet, minkar prisskilnaden langs vegen mot forbrukaren: I butikken kan ei lammesteik fort koste 300 kroner per kilo.

Eitt kilo kjøt er middag til fem personar. Å betale 400 kroner for det er kanskje ikkje noko ein gjer kvar dag, men det er likevel langt frå uoppnåeleg for dei fleste av oss. God tilgang på kjøt er eksklusivt og ikkje noko som skal kastast etter oss. Spørsmålet er kven som bør få fortenesta: jegerar som står opp grytidleg på søndagsmorgonar, grunneigarar som har sauer i fjøset som ikkje kastar særleg av seg, og som har høve til å tene nokre ekstra kroner på elgløyva som følgjer utmarka, gründerar som held fram med å ta imot kjøt som dei kryssar fingrar for at det vil dukke opp ein marknad for, eller butikkeigarar som styrer den same marknaden ovanfrå?

Siri Helle

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Lytt til artikkelen:

Hausten kan seiast å vere ei tøff tid for skogens konge: Frå 25. september og fram til vesle julaftan vil drygt 60.000 jegerar sørge for at ein stad mellom 30.000 og 40.000 elgar fell for ei kule.

Synd for elgen, bra for oss, vil nokon hevde. Andre igjen vil meine vi skal halde fingrane av fatet. Atter andre seier at sidan det er kring 30 gonger så mykje elg i Noreg i dag enn det var for 60 år sidan, kan ikkje elgstammen som heilskap ha vondt av at det vert jakta litt på han. Kanskje fungerer det rett og slett, det kontrollerte uttaket, vil dei seie: Når vi tar ut ei visse mengde vaksne, unge og eldre dyr av begge kjønn, held elgstammen seg frisk og sunn.

Den diskusjonen skal vi ikkje ta her. Vi skal nøye oss med å slå fast at elgjakta førre sesong gav 3867 tonn elgkjøt, ifylgje Statistisk sentralbyrå, som reknar slaktevekta ut frå innmelde fellingar og gjennomsnittsvekt.

3867 tonn elgkjøt og bein, altså. Det svarar til kring 1,5 prosent av det firbeinte slaktet norsk jordbruk leverer kvart år: Av småfe, storfe og gris vert det årleg slakta kring 250.000 tonn. Ei forsvinnande lita mengde som vi likevel ikkje klarar å ete opp.

Trønderavisa skreiv i slutten av september om kjøtforedlaren Harry Dyrstad, eigar av verksemda Vilteksperten AS, som kjøper elgslakt frå jegerar i Trøndelag for vidaresal. Etter at Nortura og Coop slutta å ta inn elg i 2017, har han vorte sittande med 15–20 tonn elgkjøt på lager. Marknaden er ikkje der, seier Dyrstad.

Eit spørsmål om pris

Kan det verkeleg stemme? Vil ikkje nordmenn ete elgkjøt? Vi som trykker elg på alt vi har av huer og kapsar, sokkar, truser og alt anna vi kan finne på å selje til turistar, og henger elgar i solnedgang på veggen fordi det er så forbi kitch at det er kult, og altså kallar elgen for skogens konge? Kvifor ikkje?

Det kan knappast vere av helsemessige årsaker. Skal du fyrst ete raudt kjøt, får du det ikkje særleg magrare og sunnare enn rett frå skogen eller fjellet.

Dyrevelferda bør i mange auge hevde seg tilsvarande: Ein elg har fått vere elg på sine eigne vilkår heilt til den augneblinken han døyr. Ingen soya er importert frå Brasil, ingen antibiotika utskriven hjå veterinær.

Nei, svaret ligg nok ein annan, meir verdsleg stad: Der Nortura i skrivande stund betaler mellom 11,50 og 42 kroner per kilo lammeslakt, mellom 25 og 58 kroner per kilo storfe og 13 til 27 kroner per kilo gris dei får inn på slakteriet sitt, må elgskjeraren i Trøndelag betale jegerane 70 kroner per kilo råslakt han får inn.

Dette taper jegerane fort 25 kroner kiloet på. Dei betaler nemleg grunneigaren opp mot 95 kroner per kilo kjøt for å få jakte.

Og eit råstoff med slike prisar inn endar fort med ein kilopris på kring 400 kroner ut til forbrukarane.

Kraftig påslag

Her er det med andre ord ein prisskilnad, og det synest ved fyrste augnekast rart at kjøtet som er hausta rett frå skogen, er så mykje dyrare enn kjøtet nokon har brukt tid, krefter og kroner på å avle fram på eit beite og i ein fjøs. Er det elgkjøtet – eller elgjakta – som er for dyr? Eller er det alt det andre som er for billeg?

Vi kan ikkje gå inn i økonomien i alle kjøtproduksjonar i norsk landbruk nett no. Lat oss difor nøye oss med å slå fast at det var fleire daglegvarekjedeeigarar enn bønder på lista over Noregs rikaste for eit par veker sidan.

Det rare er nemleg at om lammekjøtet kosta halvparten så mykje å kjøpe inn til slakteriet, minkar prisskilnaden langs vegen mot forbrukaren: I butikken kan ei lammesteik fort koste 300 kroner per kilo.

Eitt kilo kjøt er middag til fem personar. Å betale 400 kroner for det er kanskje ikkje noko ein gjer kvar dag, men det er likevel langt frå uoppnåeleg for dei fleste av oss. God tilgang på kjøt er eksklusivt og ikkje noko som skal kastast etter oss. Spørsmålet er kven som bør få fortenesta: jegerar som står opp grytidleg på søndagsmorgonar, grunneigarar som har sauer i fjøset som ikkje kastar særleg av seg, og som har høve til å tene nokre ekstra kroner på elgløyva som følgjer utmarka, gründerar som held fram med å ta imot kjøt som dei kryssar fingrar for at det vil dukke opp ein marknad for, eller butikkeigarar som styrer den same marknaden ovanfrå?

Siri Helle

Kan det verkeleg

stemme? Vil ikkje

nordmenn ete

elgkjøt?

Emneknaggar

Fleire artiklar

I dokumentarfilmen seier Bruce Springsteen at han vil halde fram med å spele tre timars konsertar.

I dokumentarfilmen seier Bruce Springsteen at han vil halde fram med å spele tre timars konsertar.

Foto: Disney +

MusikkMeldingar

Bak scenen

Ein ny tv-dokumentar slepper sjåaren inn i Bruce Springsteens øvingslokale.

Øyvind Vågnes
I dokumentarfilmen seier Bruce Springsteen at han vil halde fram med å spele tre timars konsertar.

I dokumentarfilmen seier Bruce Springsteen at han vil halde fram med å spele tre timars konsertar.

Foto: Disney +

MusikkMeldingar

Bak scenen

Ein ny tv-dokumentar slepper sjåaren inn i Bruce Springsteens øvingslokale.

Øyvind Vågnes
Hjå vassfuglar kan skilnadene i fjørdrakt vera store innanfor éin og same art. Hjå lappspoven har hekkedrakta eit varmt rustbrunt skjær. Nebbet er svakt oppoverbøygt.

Hjå vassfuglar kan skilnadene i fjørdrakt vera store innanfor éin og same art. Hjå lappspoven har hekkedrakta eit varmt rustbrunt skjær. Nebbet er svakt oppoverbøygt.

Foto: Sveiniung Lindaas

DyrFeature

«Forskinga avslører stadig nye bragder som viser uthaldet og styrken til trekkfuglane.»

Naïd Mubalegh
Hjå vassfuglar kan skilnadene i fjørdrakt vera store innanfor éin og same art. Hjå lappspoven har hekkedrakta eit varmt rustbrunt skjær. Nebbet er svakt oppoverbøygt.

Hjå vassfuglar kan skilnadene i fjørdrakt vera store innanfor éin og same art. Hjå lappspoven har hekkedrakta eit varmt rustbrunt skjær. Nebbet er svakt oppoverbøygt.

Foto: Sveiniung Lindaas

DyrFeature

«Forskinga avslører stadig nye bragder som viser uthaldet og styrken til trekkfuglane.»

Naïd Mubalegh

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis