Lytt til artikkelen:

Problemstillinga vår denne veka byrjar eigentleg ikkje i yoghurthylla i det heile. Nei, ho byrjar med ein pakke kjøtdeig – eller, for å vere meir nøyaktig, to pakkar kjøtdeig som såg heilt like ut, men hadde heilt ulikt innhald: to pakkar kjøtdeig på Norgesgruppens butikkar der den eine inneheldt kjøt frå Noreg, medan den andre inneheldt kjøt frå Tyskland. Den einaste måten å sjå skilnad på var at det etter «Opprinnelse» stod «Norge» med lita skrift på den eine og «Tyskland» med lita skrift på den andre.

For å gjere ei lang historie kort: Det vart ein del bråk om desse to kjøtdeigpakkane. Opp til fleire senterpartipolitikarar hissa seg opp, og endå fleire bønder og kanskje overraskande mange forbrukarar. Og dei ansvarlege, som altså var daglegvarekonsernet Norgesgruppen, måtte ut og sløkke brannen, sidan kjøtdeigen var ein del av ein serie med eigne merkevarer som dei sjølve står til ansvar for produksjonen av.

13 milliardar kroner

Og spør du meg, er det ikkje særleg mykje å seie på det. Det går trass alt minst 13 milliardar offentlege kroner til å halde oppe matproduksjonen i Noreg kvart år, og norsk mat er ei av dei sterkaste merkevarene vi har: Minst 80 prosent av dei norske forbrukarane synest det er viktig å halde på matproduksjonen i landet vårt, og den enklaste og truleg beste måten vi kan syne dette på, er gjennom å kjøpe norske matvarer der dei er tilgjengelege.

Kanskje tenkjer vi til og med at mat ikkje bør reise meir enn naudsynt, i desse tider. Då kan ein jo kaste ein tanke på at kring 40 prosent av forsetelen til norske kyr er kraftfôr, og kring halvparten av fôret til desse dyra er importert – koronarestriksjonar eller ikkje koronarestriksjonar.

Dette er det likevel lite å gjere med for dei fleste av oss. Om vi importerer produkta frå eit anna europeisk land, er det mykje truleg at dei kyrne har ete minst like mykje importert kraftfôr som dei norske.

 Men så er det så at om det no var kjøtdeig som fekk merksemd i denne runden, er det langt frå berre kjøtdeig som burde få merksemd for å vere litt for dårleg merkt. Og det er nett difor vi no tek turen over til yoghurthylla.

Global yoghurthylle

Yoghurthylla har etter kvart vorte innhaldsrik. Nettbutikken til Rema 1000, Kolonial.no, gjev meg 195 treff på eit yoghurtsøk, og sjølv om nokre av sidene handlar om yoghurtnøtter og mysli, er utvalet stort. Også her trakkar Norgesgruppen over: Eldorado-yoghurten Yo’Go er produsert i Tsjekkia, utan at det synest anna enn med lita skrift nedst på innhaldsmerkinga.

Størst er Tine, og der er opphavet greitt: Alle Tine-merkte produkt er norske, basert på norsk mjølk. Nokre yoghurtmerke er endåtil norskare enn dei ser ut som: Yoplait er ein fransk yoghurtvariant, men vert produsert på lisens av samvirkeeigde Fjordland, som difor tek produksjonen i Noreg, med norsk mjølk.

Andre igjen er så openbert utanlandske at det nesten seier seg sjølv, men likevel er det truleg mange som ikkje veit at Danone, som mellom anna står bak barneserien Danonino og vaksenvarianten Activia, er eit globalt matkonsern med 100.000 tilsette i 55 land, men ingen i Noreg.

Så har vi Synnøve Finden, som produserer den – i mangel av eit betre ord – tradisjonelle yoghurten sin i Noreg, medan dei hentar den greske yoghurten sin i Hellas. Verst er Q-Meieriene.

Q-Meieriene er kanskje mest kjende for Skyr – yoghurtvarianten dei har knabba frå Island. Skyr produserer dei på norsk mjølk. Det gjer dei òg med frukostyoghurten dei sel på pose. Men barneyoghurten, derimot, den med det fargerike strøet på toppen, er, av ein eller annan grunn, henta i Tyskland. Det burde Q-Meieriene ha ryggrad nok til å skrive med store bokstavar, spør du meg.

For å slå éin ting fast til slutt: Dette er fullstendig lovleg. Merkeforskrifta krev ikkje meir enn at opphavslandet er oppgjeve. Det vi stiller spørsmål ved, er om det er rett at forbrukarar skal måtte ha med seg ekstra sterke briller for å finne ut kva land produktet dei kjøper, er produsert i.

Siri Helle