Denne populære songen er eit hyllingsdikt til ein vestlandsk lokalbåt, dampbåten «Oster», som gjekk i rute mellom Bergen og strilelandet frå 1906 til 1964. Døvepresten Ragnvald Hammer skreiv teksten, og Ivar Medås sette melodi til.

Så var det gjort. Dei dampdrivne båtane som knytte saman fjordar og øyar på den lange vestlandskysten i over eit hundreår, hadde fått sin eigen song, før dei vart sende på land til opphogging. Nye løysingar trengde dei ut.

Dampmaskinen er sentral i den industrielle revolusjonen. Han skapte energien i kolet om til mekanisk energi og maskindrift. Og denne maskinen gjekk om bord i skip og gav dei framdrift. Dampmaskinen var den første maskinen til å gå om bord i båtar.

Så vart båtane kalla dampbåtar. Eller berre «dampen».

Dampbåtane og rutene deira gav rammene for mykje av det vi stelte med på øyane i Ryfylke. Hos oss gjekk dampbåten frå Steinnesvåg til Stavanger tidleg om morgonen, med retur frå Stavanger på ettermiddagen.

Av og til skulle vi ta imot nødvendig hjelp frå Stavanger, lekpredikantar eller dyrlegar, alt ettersom. Dei kom då om kvelden, gjorde si gode gjerning og sov på sofaen i finstova vår, før dei stod tidleg opp og tok båten til byen.

Som gut på gard var eg med dyrlegen rundt på gardane mang ein sein kveld.

Nokre av oss var fotballinteresserte. Å kome til Stavanger for å sjå Viking spele var uråd. Båten heim gjekk frå Stavanger før kampen var slutt.

Folk møtte på kaien då dampen kom utpå ettermiddagen. Då kom posten, som måtte sorterast før vi kunne få han. Det vart venting og prat.

Dampbåten var eit stort framsteg. Han vart vår viktigaste kontakt med resten av verda, ved sida av telefonen.

Så gjekk hans tid mot slutten. Den engelske marineministeren under første verdskrigen, Winston Churchill, fjerna dampmaskinane i den engelske marinen og sette inn moderne forbrenningsmotorar.

I Ryfylke kom fjordbussane, bilferjer med komfortable passasjerrom. Dei vart sette inn i rutene frå Stavanger og inn i fjordbotnane. På denne vegen passerte dei Finnøy, med tettstaden Judaberg. Der stakk dei innom på inntur og uttur.

Finnøy fekk det beste båtsambandet øya nokon gong hadde hatt, men det var frå Judaberg, på austsida av øya. Steinnesvåg, vår stoppestad på vestsida, døydde seint og stille.

Og dampbåten vart borte. Men det var lettare å kom til byen og heim att.

Dette fungerte godt lenge. Varer som skulle til byen, til dømes slaktefe, vart lasta opp på lastebil og sette inn på båten, der bilane vart ståande til dei var framme. Så køyrde bilane ut og leverte.

Så kom tunellen for ti år sidan. Finnøy vart landfast. Avstanden til byen vart mykje kortare og lettare. Alt tok mindre tid.

Hovudtrafikken flytte frå sjøen til landjorda, og fjordbussane var berre innom Judaberg av og til.

Og Finnøy kommune vart borte. Ved Erna Solbergs reformer vart Finnøy innlemma i Stavanger.

Når dei folkevalde politikarane i Finnøy skal på heradsstyremøte, set dei seg i bilen sin og køyrer gjennom tunellen til Stavanger, der dei finn vegen til bystyresalen, som er den nye heradstova.

Og dampen, kva namn han no hadde, «Fjordbuen», «Øybuen», «Haukeli», «Jøsenfjord» og mykje anna, er berre eit minne for tilårskomne folk.

Han fortener å minnast.

Han gjorde eit stort og viktig arbeid for dei sjønære samfunna og deira utvikling, der han krungla seg rundt øyane og leita seg inn i fjordane, då han hadde makt og ansvar for samferdsla til sjøs på våre kantar.

Andreas Skartveit